W dniu 2 marca Poseł Małgorzata Zwiercan wystosowała interpelację do Ministra Sprawiedliwości Pana Zbigniewa Ziobro w sprawie ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych.
Szanowny Panie Ministrze,
problem potrąceń komorniczych istnieje od bardzo dawna. Budził i budzi nadal wiele kontrowersji i niejasności, zarówno po stronie komorników, jak i osób dotkniętych potraceniami komorniczymi.
Szczególną grupą obciążoną potrąceniami tego rodzaju są emeryci i renciści, którzy często spłacają długi swoich dzieci.
Osoby starsze pobierające świadczenia z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych są jedyną grupą od której kwota potraceń komornika naliczana jest od kwoty brutto, a potrącana od kwoty netto.
W związku z powyższym proszę o odpowiedź na następujące pytania:
1. Z czego wynika taka różnica w potrąceniach u grupy emerytów i rencistów w stosunku do pozostałych osób pobierających świadczenia, np. za pracę?
2. Czy ministerstwo planuje zmiany w zakresie ujednolicenia sposobu potrąceń komorniczych?
Z poważaniem
Poseł Małgorzata Zwiercan
3 kwietnia 2018 roku Poseł Małgorzata Zwiercan otrzymała odpowiedź na swoją interpelację w sprawie potrąceń komorniczych w świetle ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych.
Pytania interpelacji dotyczą kwestii spornej w praktyce, która jest przedmiotem analiz Ministerstwa Sprawiedliwości. Problem asymetryczności zwolnień od zajęcia, z jakich z jednej strony korzysta pracownik pobierający wynagrodzenie za pracę, zaś z drugiej strony osoba pobierająca świadczenia emerytalne i rentowe oraz świadczenia o analogicznym charakterze był wielokrotnie sygnalizowany.
Zgodnie z art. 141 w zw. z art. 139 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (t.j. Dz.U. z 2017 r. poz. 1383 ze zm.), po potrąceniu należności, o których mowa w art. 139 ust. 1 pkt 5 tej ustawy, wraz z kosztami i opłatami egzekucyjnymi kwota wolna od potrąceń stanowi 75 % najniższej emerytury lub renty. Przepis nie precyzuje, czy jest to najniższa emerytura lub renta wyrażona jako kwota netto czy brutto. W praktyce występuje rozbieżność w interpretacji przepisu określającego kwotę wolną od zajęcia przy egzekucji z emerytury lub renty między niektórymi komornikami a Zakładem Ubezpieczeń Społecznych. Zakład Ubezpieczeń Społecznych przyjmuje, że kwotą wolną od potrąceń jest ułamek kwoty najniższego świadczenia emerytalnego lub rentowego brutto, zaś komornicy wyliczają tę kwotę jako ułamek świadczenia netto. W ten sposób przyjmując interpretację Zakładu Ubezpieczeń Społecznych kwota minimalna faktycznie pozostawiana dłużnikowi jest wyższa niż wyliczana przez komorników.
Przedstawiciele Ministerstwa Sprawiedliwości aktywnie uczestniczą w pracach powołanego przez Prezesa Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Forum Współpracy mającego na celu wypracowanie rozwiązania problemu wraz z przedstawicielami Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, Ministerstwa Finansów i Rozwoju oraz Ministerstwa Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej. Forum Współpracy jest miejscem wymiany doświadczeń i uzgodnień. W ramach Forum Współpracy przy aktywnym udziale Ministerstwa Sprawiedliwości prowadzone są prace zmierzające do zmian w prawie, tak aby uczynić obowiązujące regulacje kwot wolnych od potrąceń ze świadczeń z ubezpieczenia społecznego jasnymi, przejrzystymi, zrozumiałymi dla każdego. Stanowisko w sprawie zajął wcześniej Minister Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej w odpowiedzi na zapytanie nr 1063 Pani Poseł Barbary Bartuś z 28 października 2016 r. Minister Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej w piśmie z 3 listopada 2017 r. skierowanym do Pani Prezes ZUS dokonał interpretacji przepisów regulujących kwotę wolną od zajęcia z emerytury lub renty, które potwierdza praktykę stosowaną przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych. Ponadto w wydanej 10 listopada 2017 r. „Opinii Prokuratorii Generalnej Rzeczypospolitej Polskiej dotyczącej wysokości i sposobu ustalania kwoty wolnej od potrąceń w rozumieniu art. 141 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz.U. z 2017 r., poz. 1383)” zaakcentowane zostały wyniki wykładni celowościowej. Podzielić należy pogląd wyrażony w tej opinii, że analizowane „rozwiązanie jest jednym z fundamentów społecznego charakteru systemu emerytalnego i ma za zadanie przeciwdziałać, ale także ograniczać ubóstwo ludzi starszych lub niezdolnych do pracy. W związku z powyższym, należy uznać, że art. 141 ustawy jest dla ubezpieczonego zapewnieniem dostarczania przez państwo środków utrzymania, które zostały utracone lub ograniczone w wyniku utraty zdolności zarobkowania. Do tego przepisu odwołuje się art. 833 Kodeksu postępowania cywilnego, który ustanawia zasadę poszanowania praw dłużnika i zapewnienia mu minimum egzystencji przez ograniczenie egzekucji komorniczej z wynagrodzeń za pracę i innych świadczeń periodycznych o podobnym charakterze, a także emerytur i rent oraz świadczeń okresowych, które stanowią podstawę egzystencji dłużnika”.
W Ministerstwie Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej w sprawie DUS.I.02100/2/2018.JK został opracowany projekt ustawy o zmianie ustawy o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych oraz niektórych innych ustaw, który odnosi się do kwestii ustalenia kwoty wolnej od potrąceń i karania pracowników ZUS grzywnami w toku postępowania egzekucyjnego. Wskazany projekt wpłynął do Sejmu 19 stycznia 2018 r. i stanowi druk sejmowy nr 2215. Pierwsze czytanie tego projektu odbyło się na 58 posiedzeniu Sejmu, po czym został skierowany do prac sejmowej Komisji Polityki Społecznej i Rodziny.
PODSEKRETARZ STANU
w Ministerstwie Sprawiedliwości
Łukasz Piebiak