W dniu 6 września 2016 roku Poseł Małgorzata Zwiercan skierowała do Ministra Rozwoju Pana Mateusza Morawieckiego w sprawie centralizacji poboru opłat za hurtowy obrót napojami alkoholowymi o zawartości do 18% alkoholu.
Szanowny Panie Ministrze!
Ustawa z dnia 26 października 1982 r. o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi w art.9 ust.1 wskazuje, że obrót hurtowy w kraju napojami alkoholowymi o zawartości powyżej 18% alkoholu może być prowadzony tylko na podstawie zezwolenia wydanego przez ministra właściwego do spraw gospodarki. Z kolei art.9 ust.2 przedmiotowej ustawy stanowi, że obrót hurtowy w kraju napojami alkoholowymi o zawartości do 18% alkoholu może być prowadzony tylko na podstawie zezwolenia wydanego przez marszałka województwa. Zgodnie z art.92 ust. 1 za wydawanie obu rodzajów zezwoleń pobierane są opłaty. Środki pochodzące z zezwoleń wydawanych przez marszałka województwa są wykorzystywane przez zarządy województw na zadania określone w art.93 ust. 1.
Określony w ustawie model pozyskiwania środków za wydawanie zezwoleń, o których mowa w art. 9 ust. 2 jest przyczyną znaczących dysproporcji w ich wysokości pomiędzy województwami. W praktyce podmioty prowadzące hurtowy obrót napojami alkoholowymi zarejestrowane są na terenie jednego województwa, obejmując zasięgiem swojej działalności obszar kilku z nich. Na podstawie danych za lata 2013-2014, średnie przychody z tytułu wnoszonej opłaty w przeliczeniu na 1 mieszkańca polski wyniosły 0,76zł. Dwanaście województw osiągnęło przychody poniżej tej wartości, natomiast większość środków pozyskały tylko 4 województwa. Dysproporcje sięgają ponad trzydziestokrotności pozyskiwanych środków, np. w województwie podkarpackim kwota ta wyniosła w przeliczeniu na 1 mieszkańca 0,11zł, a w województwie wielkopolskim 4,13zł. Taki model podziału środków nie tylko jest niesprawiedliwy, ale uniemożliwia również efektywne wykonywanie nałożonych obowiązków przez województwa o niskich dochodach z tego tytułu. Przedstawione dysproporcje uzyskiwanych środków negatywnie wpływają na system przeciwdziałania uzależnieniom.
Jednym z możliwych rozwiązań zaistniałej sytuacji jest centralizacja poboru opłat za hurtowy obrót napojami alkoholowymi o zawartości do 18% alkoholu, na wzór systemu poboru opłat za zezwolenia wydawane przez ministra właściwego do spraw gospodarki. Taki model umożliwiłby proporcjonalny podział środków, zgodny z ilością pacjentów uzależnionych, podejmujących leczenie w danym województwie. Dane statystyczne dotyczące pacjentów podejmujących terapię uzależnienia gromadzi i opracowuje Instytut Psychiatrii i Neurologii, Państwowa Agencja Rozwiązywania Problemów Alkoholowych, Krajowe Biuro ds. Przeciwdziałania Narkomanii, a także Narodowy Fundusz Zdrowia.
Odpowiedź na interpelację nr 4918 w sprawie pozyskiwania przez samorządy województw dochodów z opłat za hurtowy obrót napojami alkoholowymi, udzielona przez podsekretarza stanu w Ministerstwie Zdrowia Marka Tombarkiewicza, wskazuje na zaangażowanie Ministerstwa Rozwoju w próby rozwiązania powyżej przedstawionego problemu.
W związku z powyższym, zwracam się do Pana Ministra z następującymi pytaniami:
- Czy Ministerstwo Rozwoju planuje wprowadzenie zmian w systemie poboru i dystrybucji środków pozyskiwanych przez samorządy województw za korzystanie z zezwoleń na hurtowy obrót napojami alkoholowymi, które zapewniałyby sprawiedliwy podział dochodów? Jeśli tak, to kiedy i w jakim zakresie?
Z poważaniem
Poseł Małgorzata Zwiercan
W dniu 11 października 2016 roku Poseł Małgorzata Zwiercan otrzymała odpowiedź na interpelacje w sprawie centralizacji poboru opłat za hurtowy obrót napojami alkoholowymi o zawartości do 18% alkoholu wystosowaną do Ministra Rozwoju Pana Mateusza Morawieckiego.
Zgodnie z przepisami art. 9 ust. 2 ustawy z dnia 26 października 1982 r. o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi (Dz.U. z 2016 r. poz. 487) obrót hurtowy w kraju napojami alkoholowymi o zawartości do 18% alkoholu może być prowadzony tylko na podstawie zezwolenia wydanego przez marszałka województwa. Organ ten wydaje zezwolenia na obrót hurtowy przedsiębiorcom posiadającym siedziby na terenie województwa (art. 9 ust. 3 ww. ustawy).
Za wydanie powyższych zezwoleń oraz decyzji zmieniających pobierane są opłaty, które wnoszone są na rachunek organu wydającego zezwolenie tj. właściwego marszałka województwa, ze względu na siedzibę przedsiębiorcy (art.92 ust 1 i 2 ww. ustawy).
Opłaty te mogą być wykorzystane przez zarządy województw wyłącznie na finansowanie zadań, szczegółowo określonych w art.93 ww. ustawy.
W związku z zasygnalizowanymi dysproporcjami, jakie występują w dochodach uzyskiwanych przez samorządy poszczególnych województw z tytułu opłat za udzielanie zezwoleń na obrót hurtowy napojami alkoholowymi o zawartości poniżej 18% alkoholu, Ministerstwo Rozwoju pozyskało z Państwowej Agencji Rozwiązywania Problemów Alkoholowych (PARPA) dane dotyczące liczby wydanych przez Marszałków zezwoleń oraz uzyskanych z tego tytułu dochodów w roku 2015. Z analizy wynika, że w roku 2015 łączne dochody samorządów wyniosły blisko 30 mln PLN. Z tej kwoty w jednym z województw uzyskano najwyższe dochody – ponad 13 mln., najniższe – niewiele ponad 200 tys. PLN – w dwóch innych województwach.
W swojej interpelacji poseł Małgorzata Zwiercan zaproponowała, jako jedno z możliwych rozwiązań, centralizację poboru opłat za udzielenie zezwoleń na obrót hurtowy napojami alkoholowymi o zawartości do 18% alkoholu, na wzór systemu poboru opłat za zezwolenia wydawane przez ministra właściwego do spraw gospodarki Jednocześnie, jako algorytm podziału uzyskanych środków posłanka zaproponowała proporcjonalny podział, zgodny z ilością pacjentów uzależnionych, podejmujących leczenie w danym województwie.
Należy podkreślić, że omawiany w interpelacji problem jest znany Ministrowi Rozwoju i Finansów. Propozycja proporcjonalnego podziału dochodów pochodzących z opłat za wydanie wymaga wieloaspektowej analizy szeregu regulacji prawnych, wykraczającej nie tylko poza przepisy określone w ustawie o wychowaniu w trzeźwości, lecz także poza kompetencje Ministerstwa Rozwoju. Wyznaczenie organów odpowiedzialnych za zebranie i redystrybucję kwot uzyskanych z udzielania zezwoleń jak również wskazanie najlepszego algorytmu ich podziału wymaga współdziałania kilku resortów w szczególności odpowiedzialnych za kwestie finansów publicznych i zdrowia publicznego. Mając powyższe na uwadze zostaną podjęte konsultacje w celu szczegółowej analizy tego zagadnienia i wariantów ewentualnych rozwiązań.
Z wyrazami szacunku
Mariusz Haładyj
Podsekretarz Stanu