W dniu 13 grudnia 2016 roku Poseł Małgorzata Zwiercan wystosowała interpelację do Ministra Finansów Pana Mateusza Morawieckiego w sprawie opodatkowania środków pozyskanych w trakcie zbiórki publicznej.
Szanowny Panie Ministrze!
Zbiórki publiczne są codziennym elementem naszego życia. Zbiórki przeprowadza się w Polsce po uzyskaniu zgody Ministerstwa Finansów lub jeśli są przeprowadzane lokalnie – lokalnych samorządów (burmistrzów) i podyktowane są trudną sytuacją / często potrzebą ratowania życia. Środki pozyskiwanie podczas zbiórek publicznych stanowią dochód osób na rzecz których przeprowadzane są zbiórki. Darczyńcy przekazujący środki/ wpłacający pieniądze czy przekazujący wsparcie w innej formie chcą pomagać potrzebującym. Pobieranie podatku dochodowego jest oczywiście zgodne z prawem, ale nie z ludzką wrażliwością czy logiką.
Skoro pomoc Państwa nie jest wystarczająca, np. w przypadku potrzeby zagranicznego, specjalistycznego leczenia to nie powinno ono utrudniać pomocy swoim obywatelom, a ją ułatwiać.
Taka sytuacja miała miejsce chociażby w przypadku Pani Anny Jagła, której córka zorganizowała zbiórkę, w którą włączyło się wielu ludzi dobrej woli. Pani Anna od września czeka na odpowiedź z urzędu skarbowego, ile powinna oddać fiskusowi. Taka sytuacja wydaje się być kuriozalna.
W związku z powyższym proszę o odpowiedź na następujące pytania:
- Czy jest możliwość, aby minister podjął decyzję o zwolnieniu Pani Anny Jagła z podatku dochodowego od środków pozyskanych w trakcie zbiórki publicznej?
- Czy ministerstwo finansów rozważa możliwość zwolnienia z podatku środków pozyskiwanych podczas zbiórek publicznych?
Z poważaniem
Poseł Małgorzata Zwiercan
W dniu 26 stycznia Poseł Małgorzata Zwiercan otrzymała odpowiedź na swoją interpelację w sprawie zasad opodatkowania przekazania ostatecznemu beneficjentowi środków uzyskanych w ramach zbiórki publicznej.
Nieodpłatne nabycie przez osoby fizyczne majątku (w tym pieniędzy) od osób obcych, w drodze np. darowizny lub w wykonaniu polecenia darczyńcy, zgodnie z przepisami ustawy z dnia 28 lipca 1983 r. o podatku od spadków i darowizn (Dz. U. z 2016 r. poz. 205, z późn. zm.), zwanej dalej: „upsid”, podlega opodatkowaniu tym podatkiem, jeżeli wartość bezpłatnego przysporzenia przekracza kwotę wolną od podatku, tj. 4.902 zł.
W tym miejscu należy wyjaśnić, że ustawa psid nie zawiera własnych definicji, z tego względu zdefiniowania pojęcia darowizny należy dokonać w oparciu o przepisy ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (Dz. U. z 2016 r. poz. 380, z późn. zm.), zwany dalej: „kc”. Stosownie do art. 888 kc przez umowę darowizny darczyńca zobowiązuje się do bezpłatnego świadczenia na rzecz obdarowanego kosztem swego majątku.
W sytuacji, gdy darowizna obciążona jest poleceniem, o którym mowa w art. 893 kc, nabycie rzeczy lub praw majątkowych tytułem polecenia darczyńcy podlega przepisom ustawy psid na zasadach ogólnych określonych w tej ustawie, z uwzględnieniem kwot wolnych od podatku. W przypadku nabycia tytułem polecenia darczyńcy za zbywcę uznaje się darczyńcę a za nabywcę osobę, na rzecz której został ostatecznie przekazany przedmiot polecenia (art. 9 ust. 4 ustawy psid).
Wyjaśnić należy, że jeżeli świadczona pomoc ma charakter darowizny (polecenia darczyńcy), obowiązek zapłaty podatku od spadków i darowizn powstaje wyłącznie w tych przypadkach, gdy wartość przysporzeń nabytych od jednego darczyńcy przez obdarowanego zaliczonego do III grupy podatkowej (niespokrewnionego) przekroczy w okresie 5 lat kwotę wolną od podatku w wysokości 4.902 zł. W przypadku, gdy otrzymana pomoc stanowi efekt wielu darowizn otrzymanych od różnych podmiotów, dla wyłączenia tej pomocy z opodatkowania konieczne jest, aby wartość każdej z nich mieściła się w kwocie wolnej.
Podkreślenia jednak wymaga, iż kwota wolna nie jest ustalona dla sumy otrzymanych pieniędzy, lecz ma zastosowanie odrębnie dla każdej darowizny przekazywanej przez kolejnych darczyńców.
Obowiązek zapłaty podatku od spadków i darowizn powstaje wyłącznie w tych przypadkach, gdy wartość przysporzeń nabytych przez obdarowanego zaliczonego do III grupy podatkowej (niespokrewnionego z darczyńcą) przekroczy w okresie 5 lat kwotę wolną od podatku, w wysokości 4.902 zł. Jeżeli więc pieniądze zostały zebrane w wyniku zbiórki publicznej, to przy pojedynczych darowiznach od osób indywidulanych, czy firm, nieprzekraczających 4.902 zł, nie powstanie obowiązek zapłaty podatku od spadków i darowizn, a w konsekwencji nie zaistnieje potrzeba zwolnienia z tego podatku.
Na uwagę zasługuje też fakt, iż w zakresie pojedynczych wpłat nieprzekraczających kwoty wolnej od podatku nie jest konieczne składanie przez obdarowanych jakichkolwiek dokumentów do Urzędu Skarbowego. Jeśli obdarowany chce uzyskać potwierdzenie, że w związku z otrzymaniem przez niego bezpłatnego przysporzenia nie ma obowiązku zapłaty podatku od spadków i darowizn, może wystąpić do właściwego naczelnika urzędu skarbowego o stosowne zaświadczenie.
W tym miejscu pragnę zauważyć, że jeśli wartość pojedynczej darowizny przekroczy kwotę wolną od podatku, na obdarowanym ciąży obowiązek złożenia, w terminie miesiąca od dnia otrzymania przysporzenia, właściwemu naczelnikowi urzędu skarbowego, zeznania podatkowego o nabyciu rzeczy lub praw majątkowych. W takim przypadku organ podatkowy wydaje decyzję ustalającą wysokość należnego podatku od spadków i darowizn.
Niemniej jednak, nawet w przypadku darowizny przekraczającej kwotę wolną od podatku nie można wykluczyć jej zwolnienia od podatku od spadków i darowizn.
W takim przypadku mając na uwadze postanowienia art. 67a ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2015 r. poz. 613, z późn. zm.) organ podatkowy, na wniosek podatnika, z zastrzeżeniem art. 67b, w przypadkach uzasadnionych ważnym interesem podatnika lub ważnym interesem publicznym, może: 1) odroczyć termin płatności podatku lub rozłożyć zapłatę podatku na raty, 2) odroczyć lub rozłożyć na raty zapłatę zaległości podatkowej wraz z odsetkami za zwłokę lub odsetki określone w decyzji, o której mowa w art. 53a, 3) umorzyć w całości lub w części zaległości podatkowe, odsetki za zwłokę lub opłatę prolongacyjną; umorzenie zaległości podatkowej powoduje również umorzenie odsetek za zwłokę w całości lub w takiej części, w jakiej została umorzona zaległość podatkowa.
Organem właściwym do wydawania tego rodzaju decyzji jest właściwy naczelnik urzędu skarbowego, który na podstawie całokształtu materiału dowodowego ocenia, czy w konkretnej sprawie wystąpiły przesłanki ważnego interesu podatnika lub interesu publicznego. Ważny interes podatnika, jak podkreśla orzecznictwo sądów administracyjnych (np. wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 22 kwietnia 1999 r. sygn. akt SA/Sz 850/98) powinien być uzasadniony przyczynami o nadzwyczajnym, losowym charakterze, np. utrata możliwości zarobkowania lub utrata majątku.
Wyjaśnienia wymaga też, że wpływy z podatku od spadków i darowizn stanowią w całości dochód jednostek samorządu terytorialnego, dlatego udzielenie przez naczelnika urzędu skarbowego jednej z wyżej wymienionych ulg w spłacie zobowiązań podatkowych, w przypadku podatku od spadków i darowizn, wymaga uprzedniego uzyskania zgody wójta gminy (burmistrza, prezydenta miasta), której podatek ten stanowi dochód.
Odnosząc się do kwestii wprowadzania zwolnienia od podatku od spadków i darowizn tych bezpłatnych przysporzeń, które uzyskiwane są w trakcie zbiórek publicznych, uprzejmie informuję, że Ministerstwo Finansów nie planuje podjęcia w najbliższym czasie prac legislacyjnych w tym zakresie. Wynika to przede wszystkim z faktu, iż w większości przypadków kwota pojedynczych datków uzyskanych podczas zbiórki nie przekracza kwoty wolnej od podatku. W pozostałych, nielicznych przypadkach, istnieje natomiast możliwość skorzystania z ulg i zwolnień już określonych w tych przepisach.
Niezależnie od powyższego, na marginesie, pragnę zwrócić uwagę, że prowadzenie zbiórek publicznych nie wymaga uzyskania zgody Ministerstwa Finansów.
Stosownie do przepisów ustawy z dnia 14 marca 2014 r. o zasadach prowadzenia zbiórek publicznych (Dz. U. poz. 498 i z 2016 r. poz. 1579), zbiórka publiczna może zostać przeprowadzona po jej zgłoszeniu przez organizatora zbiórki i zamieszczeniu informacji o zgłoszeniu przez ministra właściwego do spraw administracji publicznej na ogólnopolskim elektronicznym portalu zbiórek publicznych.
Z upoważnienia
Ministra Rozwoju i Finansów Sekretarz Stanu w Ministerstwie Finansów
Wiesław Janczyk