W dniu 20 marca 2017 roku Poseł Małgorzata Zwiercan wraz z grupa posłów wystosowała interpelację w sprawie dofinansowania turnusów rehabilitacyjnych.
Szanowny Panie Ministrze,
Rehabilitacja osób niepełnosprawnych oznacza zespół działań, w szczególności organizacyjnych, leczniczych, psychologicznych, technicznych, szkoleniowych, edukacyjnych i społecznych zmierzających do osiągnięcia, przy aktywnym uczestnictwie tych osób, możliwie najwyższego poziomu ich funkcjonowania, jakości życia i integracji społecznej (art. 7 ust. 1 Ustawy o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych, zwana dalej Ustawą). Do tej grupy działań zaliczają się także turnusy rehabilitacyjne, które stanowią dla osób niepełnosprawnych, obok warsztatów, jedną z podstawowych form aktywności wspierającej proces rehabilitacji (art. 10 Ustawy).
Zasady organizowania i uczestnictwa w turnusach regulują przepisy ustawy o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych (Dz.U.2016.2046 tj.. z późn. zm.). Przepis z artykułu 10e ust. 1-3 Ustawy określa warunki przyznawania świadczeń z funduszu PFRON na dofinansowanie uczestnictwa w turnusie rehabilitacyjnym. Zgodnie z w/w przepisem osoba niepełnosprawna może ubiegać się o dofinansowanie ze środków Funduszu uczestnictwa w turnusie, jeżeli przeciętny miesięczny dochód, w rozumieniu przepisów o świadczeniach rodzinnych, podzielony przez liczbę osób we wspólnym gospodarstwie domowym, obliczony na kwartał poprzedzający miesiąc złożenia wniosku, nie przekracza kwoty:
- 50% przeciętnego wynagrodzenia na osobę we wspólnym gospodarstwie domowym,
- 65% przeciętnego wynagrodzenia w przypadku osoby samotnej.
Ponadto, w art. 10d ust. 8 pkt 2) zawarto delegację ustawową, na mocy której minister właściwy do spraw zabezpieczenia społecznego został upoważniony do określenia w drodze rozporządzenia warunków, jakie powinny spełniać osoby niepełnosprawne ubiegające się o dofinansowanie uczestnictwa w turnusie, a także tryb składania i rozpatrywania wniosków o dofinansowanie, wysokość i sposób przyznawania oraz przekazywania tego dofinansowania ze środków Funduszu.
W związku z omawianą delegacją ustawową zostało wydane rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 15 listopada 2007 r. w sprawie turnusów rehabilitacyjnych (Dz.U. nr 230, poz. 1694 ze zm.). W § 5 ust. 14 tegoż rozporządzenia znajduje się zapis:
„Centrum pomocy w terminie 7 dni od dnia rozpatrzenia wniosku o dofinansowanie powiadamia w formie pisemnej wnioskodawcę o sposobie jego rozpatrzenia”
Powyższy zapis: „powiadamia w formie pisemnej Wnioskodawcę” budzi poważne wątpliwości natury prawnej, bowiem odpowiedź na złożony przez wnioskodawcę wniosek przybiera formę zwykłego pisma, nie zaś decyzji administracyjnej.
Należy przy tym wskazać, iż w art. 66 Ustawy znajduje się odesłanie do przepisów Kodeksu postępowania administracyjnego w sprawach nieuregulowanych przez Ustawę, jednak norma ta nie obliguje organu do formułowania odpowiedzi na wniosek w formie decyzji administracyjnej. Powyższa sytuacja rodzi poważne problemy natury teoretycznej i praktycznej.
W orzecznictwie i doktrynie wskazuje się, że w przypadkach, gdy ustawodawca upoważnił organ administracji do rozstrzygnięcia indywidualnej sprawy jednostki, nie wskazując przy tym formy prawnej działania organu, należy kierować się tzw. domniemaniem rozstrzygnięcia sprawy w formie decyzji administracyjnej. Domniemanie załatwienia sprawy w drodze decyzji należy stosować w sytuacji, kiedy z normy prawa materialnego, stanowiącej podstawę jej wydania, można w sposób niebudzący wątpliwości wyprowadzić w drodze konkretyzacji normy prawnej, uprawnienia lub obowiązku jednostki, dla której nie została przewidziana wprost forma działania organu w drodze decyzji administracyjnej (por. uchwała 7 sędziów NSA z dnia 24 maja 2012 r., sygn. Akt II GPS 1/12, CBOSA).
Nie można przy tym nie zauważyć, iż za decyzyjną formą załatwienia sprawy administracyjnej przemawia również zawarte w art. 2 Konstytucji RP prawo jednostki do procesu oraz sprawiedliwości proceduralnej, wynikające wprost z zasady demokratycznego państwa prawnego. Zasada demokratycznego państwa prawnego wymaga aby wszelkie postępowania prowadzone przez organy władzy publicznej w celu rozstrzygnięcia spraw indywidualnych odpowiadały standardom sprawiedliwości proceduralnej, a więc gwarantowały stronom i uczestnikom postępowania m.in. prawo do przedstawiania i obrony swoich racji, oraz zaskarżania rozstrzygnięć wydawanych w pierwszej instancji, zagwarantowane w art. 78 Konstytucji RP (por. uchwała 7 sędziów NSA z 24 maja 2012 r., sygn. Akt II GPS 1/12, uchwała NSA z dnia 23 lutego 2005 r., sygn. Akt OSK 1185/04 CBOSA).
W praktyce powyższa sytuacja prowadzi do braku możliwości odwołania się w razie odmowy dofinansowania turnusu rehabilitacyjnego wydanej przez właściwy organ, a w konsekwencji braku możliwości dochodzenia swoich praw.
W związku z powyższym uprzejmie proszę o odpowiedź na następujące pytania:
- Czy Ministerstwo przewiduje nowelizację rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 15 listopada 2007 r. w sprawie turnusów rehabilitacyjnych?
- Jak, zdaniem Ministerstwa, mają postępować osoby niezgadzające się z odmową przyznania dofinansowania turnusu rehabilitacyjnego, aby skutecznie dochodzić swoich praw?
W dniu 24 kwietnia 2017 roku Poseł Małgorzata Zwiercan wraz z grupa posłów otrzymała odpowiedź na swoja interpelację w sprawie dofinansowania turnusów rehabilitacyjnych.
Podstawą prawną przyznania środków Państwowego Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych są przepisy ustawy z dnia 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych (Dz. U. z 2016 r. poz. 2046, z późn. zm.) oraz rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 15 listopada 2007 r. w sprawie turnusów rehabilitacyjnych (Dz. U. Nr 230, poz. 1694, z późn. zm.).
Zgodnie z powyższymi przepisami, zarówno w przypadku pozytywnego jak też negatywnego rozpatrzenia wniosku, wnioskodawca jest powiadamiany pisemnie o sposobie jego rozpatrzenia. Podkreślenia wymaga fakt, że o tym czy dana sprawa kwalifikuje się do załatwienia w drodze decyzji administracyjnej przesądzają przepisy prawa materialnego. Aby wydać decyzję administracyjną trzeba dysponować wyraźną podstawą prawną i to w niewątpliwy sposób wynikającą z ustawy, a nie wyinterpretowaną w drodze wykładni. A należy podkreślić, że przepisy ustawy o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych nie wskazują na taką możliwość.
Zagadnienie kwalifikacji charakteru aktu podejmowanego w sprawie przyznania dofinansowania kosztów uczestnictwa w turnusie rehabilitacyjnym jest przedmiotem rozważań w orzecznictwie sądowo-administracyjnym. Stanowisko sądów administracyjnych w tym zakresie nie jest jednomyślne. W części orzeczeń prezentowano stanowisko, zgodnie z którym nie istnieje żaden akt prawny, który przewiduje wydanie decyzji w tego typu sprawach (np. wyrok WSA w Olsztynie z dnia 2 sierpnia 2011 r., sygn. akt II SA/Ol 410/11, wyrok WSA w Kielcach z dnia 11 września 2008 r., sygn. akt II SA/Ke 399/08).
Jednak, w ostatnich latach linia orzecznicza prezentuje pogląd, że akt podejmowany w sprawie wniosku o dofinansowanie kosztów uczestnictwa w turnusie rehabilitacyjnym stanowi decyzję administracyjną (np. wyrok WSA w Poznaniu z dnia 22 stycznia 2015 r., sygn. IV SA/Po 1014/14, wyrok WSA w Bydgoszczy z dnia 3 grudnia 2013 r., sygn. II SA/Bd 643/13).
Mając powyższe na uwadze uprzejmie informuję, że przedstawione argumenty zostaną poddane analizie i będą brane pod uwagę przy pracach legislacyjnych w powyższym zakresie.