W dniu 26 czerwca 2017 roku Poseł Małgorzata Zwiercan wystosowała interpelację do Ministra Finansów Pana Mateusza Morawieckiego w sprawie dochodów podatkowych gmin.
Ministerstwo Finansów co roku publikuje wskaźniki dochodów podatkowych w przeliczeniu na jednego mieszkańca dla poszczególnych gmin (wskaźnik G). Stanowi to podstawę do obliczenia tzw. Janosikowego. Dochody najbogatszej gminy w Polsce, Kleszczowa, są ponad 80-krotnie większe od wpływów podatkowych najbiedniejszego samorządu – Radgoszczy.
Z poważnym problemem zaspakajania potrzeb swoich mieszkańców boryka się wiele gmin. Jedną z nich jest plasująca się na 1903 miejscu w rankingu na 2478 gmin gmina Kępice (powiat słupski). W gminie tej dochód na jednego mieszkańca wynosi 895,64 (gmina o najwyższym dochodzie na jednego mieszkańca osiąga go w wysokości 34825,79).
Problemem gminy Kępice i wielu gmin ubogich jest duża lesistość, w Kępicach wynosząca prawie 63%.
Zdaję sobie sprawę, że uchwalanie wskaźników G i Gg dla gmin ciągle wywołuje wiele kontrowersji, przede wszystkim budzi poczucie niesprawiedliwości u gmin zamożniejszych.
W moim przekonaniu jednak taki system dystrybucji finansów nie zadowala również gmin biednych. W związku z powyższym chciałabym prosić o odpowiedź na pytanie:
- Czy jest możliwe, by w kwestiach finansowania gmin, w których występuje duża lesistość,
a więc takich, w których możliwość uzyskiwania dochodów jest znacznie mniejsza, wypracować inny system przyznawania subwencji wyrównawczej?
Z poważaniem
Poseł Małgorzata Zwiercan
W dniu 24 lipca 2017 roku Poseł Małgorzata Zwiercan otrzymała odpowiedź na swoja interpelację w sprawie dochodów podatkowych gmin.
Jedną z podstawowych zasad, na których opiera się system finansowania jednostek samorządu terytorialnego, jest obiektywizacja zasileń budżetów samorządowych w formie subwencji ogólnej z budżetu państwa. Zasady te reguluje ustawa z dnia 13 listopada 2003 r. o dochodach jednostek samorządu terytorialnego (Dz. U. z 2016 r. poz. 198, z późn. zm.).
Zgodnie z ww. ustawą gminy otrzymują subwencję ogólną, składającą się z części: wyrównawczej, równoważącej i oświatowej. Poszczególne części subwencji ogólnej dla gmin są naliczane według kryteriów ustawowo określonych, zobiektywizowanych i jednolitych dla wszystkich gmin w kraju.
W przypadku gmin o niskim potencjale dochodowym, podstawowym instrumentem wyrównywania dochodów jest część wyrównawcza subwencji ogólnej, której wysokość jest uzależniona m.in. od różnicy między dochodami podatkowymi na jednego mieszkańca gminy a średnimi dochodami podatkowymi wszystkich gmin w kraju.
Część wyrównawcza dla gmin składa się z kwoty podstawowej i kwoty uzupełniającej. Kwotę podstawową otrzymuje gmina, w której dochody podatkowe na jednego mieszkańca są niższe niż 92% średniego dochodu podatkowego na 1 mieszkańca kraju. Zatem gminy osiągające niskie dochody otrzymują środki z budżetu państwa w postaci części wyrównawczej subwencji ogólnej.
To, czy gmina otrzyma w ramach subwencji ogólnej kwotę wyrównawczą, czy też nie oraz w jakiej wysokości zostanie ona ustalona, uzależnione jest wyłącznie od relacji wskaźnika
dochodów podatkowych w danej gminie oraz wskaźnika dochodów podatkowych na jednego mieszkańca w kraju.
Gminy, w których gęstość zaludnienia jest niższa od średniej gęstości zaludnienia w kraju i dochód podatkowy na 1 mieszkańca gminy jest nie wyższy niż 150% średniego dochodu podatkowego na 1 mieszkańca kraju, otrzymują kwotę uzupełniającą, wchodzącą w skład części wyrównawczej subwencji ogólnej.
Posiadanie przez gminę dużych obszarów leśnych skutkuje mniejszą gęstością zaludnienia, które jest rekompensowane poprzez kwotę uzupełniającą części wyrównawczej subwencji ogólnej. Należy przy tym zauważyć, że posiadanie dużych obszarów leśnych może mieć wpływ nie tylko na obniżenie poziomu dochodów, ale także na obniżenie wydatków (np. na utrzymanie infrastruktury lokalnej).
Dochody podatkowe Gminy Kępice za 2015 r., stanowiące podstawę do wyliczenia subwencji ogólnej na 2017 r., wyniosły 8.424 tys. zł i w stosunku do 2014 r. wzrosły o 12,1%. Wskaźnik
dochodów podatkowych na jednego mieszkańca Gminy Kępice wyniósł 895,64 zł i stanowił 56,1% średnich dochodów podatkowych wszystkich gmin w kraju (1.596,67 zł). Analogiczny wskaźnik za 2014 r. wynosił 795,33 zł (52,5% średnich dochodów podatkowych na 1 mieszkańca w kraju w wysokości 1.514,27 zł). W 2017 r. Gmina Kępice otrzyma kwotę podstawową części wyrównawczej subwencji ogólnej w wysokości 4.296.979 zł.
Kwota uzupełniająca części wyrównawczej dla gminy Kępice na 2017 r. wyniesie 1.886.458,00 zł, co stanowić będzie 44% kwoty podstawowej części wyrównawczej subwencji ogólnej.
Mając powyższe na uwadze, należy podkreślić, że obecne rozwiązania zawarte w ustawie o dochodach jednostek samorządu terytorialnego przewidują wsparcie dla gmin charakteryzujących się dużą lesistością.
Należy też zauważyć, że poziom dochodów jednostek samorządu terytorialnego zależy nie tylko od wysokości środków otrzymanych z budżetu państwa w formie dotacji i subwencji. W przypadku gmin, wielkość dochodów własnych zależy również od decyzji władz gmin, które posiadają możliwość ustalania stawek podatkowych oraz udzielania ulg w zakresie podatków lokalnych (w tym np. podatku leśnego).