W dniu 10 lipca 2017 roku Poseł Małgorzata Zwiercna wystosowała interpelację do Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracja Pana Mariusza Błaszczaka w sprawie nowelizacji ustawy o repatriacji.
1 maja 2017 roku weszła w życie ustawa o zmianie ustawy o repatriacji.
Zapisy w tej ustawie skomplikowały sytuację obywateli m.in. Federacji Rosyjskiej, którzy mają polskie korzenie.
Wcześniej osoba polskiego pochodzenia, która urodziła się w części azjatyckiej Federacji Rosyjskiej, mogła złożyć wniosek o repatriację na podstawie dotychczasowego brzmienia ustawy o repatriacji. Zgodnie z wcześniejszymi zapisami ustawy małżonek/małżonka takiej osoby, niemająca polskiego pochodzenia, mogła składać wniosek o udzielenie zezwolenia na pobyt stały.
W międzyczasie jednak ustawa o repatriacji została zaktualizowana, wskutek czego na podstawie Art. 11. 1. umorzono wnioski o udzielenie zezwolenia na pobyt stały. W związku z nowelizacją ustawy pogorszono sytuację części rodzin potencjalnych repatriantów, wobec których postępowanie nie zostało zakończone przed dniem wejścia w życie nowej ustawy.
Na przykład, jeżeli wnioski złożono w marcu b.r., a więc w momencie obowiązywania starych zapisów ustawy, i nie rozstrzygnięto ich do 1 maja, wnioski o udzielenie zezwolenia na pobyt stały stawały się nieważne. Jeżeli wniosek o wydanie wizy złożyła osoba, która (lub jej wstępni) nie była deportowana lub zesłana, jej małżonek/małżonka nie mają już prawa ani na wizę repatriacyjną, ani nawet na zezwolenie na pobyt stały.
Jedyną prawną możliwością jest Art. 158 ustawy o cudzoziemcach – „Zezwolenie na pobyt czasowy dla członków rodzin obywateli Rzeczypospolitej Polskiej oraz członków rodzin cudzoziemców”. Wiązałoby się to jednak z potrzebą załatwienia przez repatrianta Polaka wszystkich spraw urzędowych, związanych z uzyskaniem polskiego dowodu tożsamości oraz umiejscowieniem aktów, skoro ustawa mówi o „uznawanym przez prawo Rzeczypospolitej Polskiej związku małżeńskim z obywatelem Rzeczypospolitej Polskiej„. Tym samym małżonek repatrianta pozbawiony zostaje de facto możliwości wjazdu do Rzeczypospolitej Polskiej razem z rodziną i może uzyskać prawo do legalnego pobytu w Polsce dopiero po kilku miesiącach oczekiwania: 30 dni dla umiejscowienia aktów, 30 dni dla poświadczenia posiadania obywatelstwa, 30 dni dla dowodu osobistego, 5-10 dni dla wizy, 30 dni dla zezwolenia na pobyt czasowy.
W związku z powyższym proszę o odpowiedzi na następujące pytania:
- W zgodzie z nowelą ustawy powinna jeszcze w maju zostać powołana Rada Repatriacji. Czy ona powstała? Kto wchodzi w jej skład i gdzie ma swoją siedzibę?
- Jaki status mają osoby, posiadające zezwolenie na pobyt stały na terenie Rzeczypospolitej Polskiej, będące małżonkami (członkami rodziny) obywateli polskich, którzy otrzymali obywatelstwo w ramach ustawy repatriacyjnej? Jakie są ich prawa i obowiązki w świetle aktualizacji ustawy o repatriacji i czy nie uległa ich sytuacja pogorszeniu, np. przez zastępowanie pojęcia „repatrianta i członka jego najbliższej rodziny” pojęciem „repatriant”, które wcześniej takie osoby nie obejmowało?
- Czy ministerstwo planuje zmiany w zakresie ustawy o repatriacji, szczególnie w zapisach Art. 9 ust.3, które zakładałyby, np. wydanie wizy krajowej w celu repatriacji małżonkowi i zstępnym do czwartego stopnia „osoby polskiego pochodzenia, ubiegającej się o wydanie wizy krajowej w celu repatriacji”?
- Czy ministerstwo planuje uwzględnienie uwag zainteresowanych środowisk i udzielanie zezwolenia na pobyt stały na podstawie wcześniej złożonych wniosków, np. po wydaniu odpowiednich rozporządzeń w tej sprawie?
Z poważaniem
Poseł Małgorzata Zwiercan
W dniu 8 sierpnia 2017 roku Poseł Małgorzata Zwiercan otrzymała odpowiedź na interpelację w sprawie nowelizacji ustawy o repatriacji.
Uprzejmie informuję, że zasadniczym celem nowelizacji ustawy z dnia 9 listopada 2000 r. o repatriacji (Dz.U. z 2014 r. poz. 1392, z późn. zm.) była intensyfikacja procesu powrotów do Polski osób polskiego pochodzenia deportowanych do azjatyckiej części byłego ZSRR oraz członków ich rodzin. Natomiast objęcie procesem nabycia obywatelstwa polskiego nieposiadających polskiego pochodzenia małżonków repatriantów ma również służyć poprawie warunków do adaptacji w Polsce.
Jednocześnie należy wyjaśnić, że osoby będące małżonkami repatrianta, które posiadają zezwolenie na pobyt stały na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej (RP), mają status cudzoziemca,
a ich prawa i obowiązki wynikają z ustawy z dnia 12 grudnia 2013 r. o cudzoziemcach (Dz.U. z 2016 r. poz. 1990, z późn.zm.). Wymienione osoby, podobnie jak pozostali cudzoziemcy posiadający zezwolenie na pobyt stały, mają m.in. prawo do podejmowania zatrudnienia bez konieczności posiadania zezwolenia na pracę, a także podlegają pod system opieki społecznej i zdrowotnej.
Ponadto, do dnia 30 kwietnia 2017 roku, ww. osoby były obejmowane jednorazową pomocą finansową, stanowiącą zasiłek transportowy oraz zasiłek na zagospodarowanie, a także pomocą polegającą na częściowym zwrocie kosztów remontu lokalu, poniesionych przez rodzinę repatrianta. Po wejściu w życie znowelizowanych przepisów ustawy o repatriacji ww. pomoc małżonkom repatrianta posiadającym zezwolenie na pobyt stały nie przysługuje.
Na gruncie obowiązujących od dnia 1 maja 2017 roku znowelizowanych przepisów ustawy o repatriacji, małżonkowie repatriantów nie mogą już wnioskować o udzielenie zezwolenia na pobyt stały na terytorium RP, natomiast zgodnie z art. 9 ust. 3 ww. ustawy mogą występować o wydanie wizy repatriacyjnej pod warunkiem spełnienia przez małżonka repatrianta przesłanek określonych
w art. 9 ust. 1 ww. ustawy. W sytuacji, gdy ww. małżonkowie repatriantów nie spełniają przesłanek określonych w ww. art. 9 ust. 3 ustawy o repatriacji mogą legalizować swój pobyt w Polsce na takich samych zasadach, jak pozostali cudzoziemcy niebędący małżonkami repatriantów.
Nawiązując do pytania dotyczącego planowanych przez Ministerstwo Spraw Wewnętrznych i Administracji (MSWiA) ewentualnych zmian w ustawie o repatriacji pragnę wskazać, że z posiadanych informacji wynika, iż został przygotowany poselski projekt kolejnej nowelizacji ustawy o repatriacji. Z uwagi na fakt, że jest to projekt poselski, Ministerstwo Spraw Wewnętrznych i Administracji może jedynie w trybie uzgodnieniowym zgłaszać uwagi do przedmiotowego projektu, nie jest natomiast autorem przedmiotowego projektu i inicjatorem procesu nowelizacyjnego.
Odnosząc się do pozostałych zagadnień poruszonych w wystąpieniu należy wskazać, że tryb powoływania i zadania Rady do Spraw Repatriacji określa art. 3f ustawy o repatriacji. Wspomniana Rada składać się będzie z 5 osób powoływanych przez Prezesa Rady Ministrów na wniosek Pełnomocnika Rządu do Spraw Repatriacji, a jej siedzibą będzie siedziba MSWiA ze względu na zapisaną w ustawie o repatriacji obsługę Rady przez ww. Ministerstwo. Proces powoływania Rady do Spraw Repatriacji nie został jeszcze zakończony.
Jednocześnie pragnę zapewnić, że Pełnomocnik Rządu do Spraw Repatriacji oraz Ministerstwo Spraw Wewnętrznych i Administracji pozostają w stałym kontakcie ze środowiskami repatriantów i z uwagą wsłuchują się w postulaty zgłaszane przez ww. środowiska, szukając sposobów ich rozwiązania. Celem zarówno Pełnomocnika Rządu do Spraw Repatriacji, jak i Ministerstwa jest, aby podejmowane działania były optymalne dla repatriantów i jednocześnie zgodne z obowiązującymi uregulowaniami prawnymi w tym zakresie.
Z poważaniem,
MINISTER
SPRAW WEWNĘTRZNYCH i ADMINISTRACJI
z up. Tomasz Zdzikot
Podsekretarz Stanu