10 stycznia 2018 r. Poseł Małgorzata Zwiercan wystosowała interpelację do Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji Pana Joachima Brudzińskiego w sprawie pieszych przejść granicznych na polskiej granicy wschodniej.
Szanowny Panie Ministrze!
Od latach na przejściach granicznych polsko-ukraińskich i polsko-białoruskich zauważyć możemy znaczne kolejki. Sytuacja znacznie się ostatnio pogorszyła, gdyż przekraczających granicę ze względu na migrację zarobkową do Polski Ukraińców i Białorusinów jest znacznie więcej.
Według niektórych szacunków, w Polsce mieszka już ponad 1,3 miliona Ukraińców, którzy regularnie – co kilka miesięcy – przekraczają granicę, jadąc do swoich rodzin.
Ponadto, od czerwca 2017 r. Ukraina uzyskała ruch bezwizowy z Unią Europejską. W efekcie i tak już wcześniej niedoinwestowana granica nie jest w stanie sprawnie obsłużyć wszystkich chętnych, czego efektem są kolejki, sięgające niekiedy nawet kilkunastu godzin.
Należy zaznaczyć, że na tej sytuacji cierpią nie tylko obywatele Ukrainy i Białorusi, ale także Polacy, którzy chcą odwiedzić miejsca związane z polską kulturą, takie jak Lwów, Kamieniec Podolski czy Grodno.
W moim przekonaniu niekomfortowe warunki na polskich granicach wschodnich negatywnie wpływają również na wizerunek Polski jako kraju.
W związku z powyższym chciałabym uzyskać odpowiedź na następujące pytania:
- Czy ministerstwo planuje usprawnić ruch graniczny na granicach z Ukrainą i Białorusią?
- Czy ministerstwo planuje zmiany w zaostrzeniu kar za drobny przemyt papierosów, benzyny i alkoholu, które sprawiłyby, że procedery te można by odnotowywać na mniejszą skalę?
- Czy ministerstwo planuje inwestycje związane z rozbudową przejść granicznych w związku ze zwiększonym ruchem w obu kierunkach?
- Czy ministerstwo planuje uruchomienie nowych pieszych przejść granicznych?
Z poważaniem
Poseł Małgorzata Zwiercan
8 lutego 2018 roku Poseł Małgorzata Zwiercan otrzymała odpowiedź na swoja interpelację w sprawie pieszych przejść granicznych na polskiej granicy wschodniej.
Odcinek granicy z Ukrainą, na którym znajduje się 14 przejść granicznych (8 drogowych i 6 kolejowych), jest ochraniany przez 23 placówki Straży Granicznej (SG). Natomiast odcinek granicy polsko-białoruskiej, na którym znajduje się 13 przejść granicznych (7 drogowych, 5 kolejowych i 1 rzeczne) jest ochraniany przez 20 placówek SG. Przejścia graniczne na granicy polsko-ukraińskiej oraz polsko-białoruskiej generują łącznie 63% całości ruchu granicznego w Polsce (odcinek z Ukrainą 44,8%, odcinek z Białorusią 18,2%). W 2017 roku polsko-ukraińską granicę państwową przekroczyło łącznie 22 853 688 podróżnych, co stanowi wzrost o 1% w stosunku do 2016 roku (w którym ww. granicę przekroczyło 22 634 438 podróżnych), natomiast granicę polsko-białoruską przekroczyło łącznie 9 262 851 podróżnych, co stanowi wzrost o 16,9% w stosunku do 2016 roku (w którym ww. granicę przekroczyło 7 925 167 podróżnych).
Bezpośredni wpływ na powstawanie kolejek i trudną sytuację w drogowych przejściach granicznych ma wzrost ruchu granicznego oraz niedostosowana do skali ruchu granicznego infrastruktura przejść granicznych po ukraińskiej i białoruskiej stronie granicy państwowej.
Ponadto do dodatkowych czynników powodujących utrudnienia w realizacji zadań związanych z prowadzoną przez Straż Graniczną kontrolą ruchu granicznego należą:
- cykliczny wzrost natężenia ruchu w okresie weekendów bądź w okresach poprzedzających święta lub po ich zakończeniu;
- występowanie tzw. „ruchu falowego” czyli okresowego wzrostu natężenia ruchu, w krótkim okresie czasu, szczególnie w godzinach porannych na kierunku wjazdowym do Polski, a w godzinach popołudniowych na kierunku wyjazdowym z Polski oraz w okresach okołoświątecznych;
- znaczna liczba autokarów dalekobieżnych, wjeżdżających na przejścia graniczne w bardzo krótkich odstępach czasu (dotyczy głównie odcinka granicy z Ukrainą);
- konieczność prowadzenia przez funkcjonariuszy Krajowej Administracji Skarbowej szczegółowej kontroli w stosunku do znacznej liczby środków transportu, w związku z masowym przemytem papierosów;
- niewystarczający poziom ukompletowania służb granicznych (głównie Ukrainy).
Ponadto wyzwaniem dla polskich służb jest rosnący ruch samochodów osobowych zarejestrowanych w Polsce, których współwłaścicielami są obywatele Ukrainy. Zgodnie z Kodeksem Celnym Ukrainy, obywatele Ukrainy użytkujący pojazdy zarejestrowane poza Ukrainą są zobligowani do opuszczenia tymi pojazdami terytorium Ukrainy w ciągu 5 dni od daty ostatniego wjazdu. Stanowi to poważne zaburzenie w ruchu granicznym, gdyż generuje „sztuczny” ruch graniczny, bowiem w ciągu miesiąca taki pojazd musi opuścić Ukrainę nawet sześciokrotnie, co może wpływać na kilkunastokrotne przekraczanie przez niego granicy (wliczając powroty). Polska oczekuje na prawne uregulowanie przez Ukrainę tego problemu, bowiem pomimo licznych zapowiedzi ze strony ukraińskiej wspomniana kwestia nie została dotąd rozwiązana.
Jednocześnie uprzejmie informuję, że w celu usprawnienia kontroli granicznej wdrożono szereg rozwiązań zmierzających do skrócenia czasu pobytu podróżnych na przejściu granicznym i zwiększenia przepustowości przejść granicznych:
- wprowadzono odprawy graniczne osób podróżujących autokarami w oparciu o terminale autokarowe (w większości przejść granicznych);
- wyposażono wszystkie drogowe przejścia graniczne w elektroniczne tablice informacyjne LED umożliwiające elastyczne, w zależności od natężenia, kierowanie ruchem granicznym;
- uruchomiono System Wczesnego Ostrzegania (SWO) o zaistnieniu sytuacji nadzwyczajnej w przejściu granicznym. System Wczesnego Ostrzegania funkcjonuje od 2013 roku na polsko-ukraińskim
oraz od 2014 roku na polsko-białoruskim odcinku granicy państwowej. W ramach SWO ustalono minimalne, dzienne limity odprawionych pojazdów na jednej zmianie. System Wczesnego Ostrzegania przewiduje również szeroki wybór możliwych rozwiązań w przypadku wystąpienia utrudnień w ruchu granicznym; - utrzymywane są bieżące kontakty kierowników zmian wszystkich służb granicznych biorących udział w obsłudze ruchu granicznego;
- w ramach wspólnych uzgodnień pomiędzy Strażą Graniczną i Krajową Administracją Skarbową uruchomiono portal informacyjny gov.pl, umożliwiający bieżący dostęp podróżnym
do aktualnych informacji o czasach oczekiwania na odprawę graniczną; - prowadzona jest ścisła współpraca z Krajową Administracją Skarbową w celu zachowania płynności odpraw granicznych, w tym również w zakresie poszukiwania wspólnych rozwiązań mogących upłynnić ruch graniczny.
Jednocześnie pragnę zapewnić, że zarówno problematyka płynności odpraw, jak i walka z przemytem w przejściach granicznych jest przedmiotem stałej uwagi ze strony Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i Administracji oraz Komendy Głównej Straży Granicznej. Wszelkie sytuacje zakłócające tok odpraw oraz wydłużające czas oczekiwania na odprawę graniczną są analizowane, a następnie podejmowane są odpowiednie działania naprawcze. Ponadto w przejściach granicznych zapewniana jest adekwatna obsada kontrolerska, a w przypadku dużego natężenia ruchu uruchamiane są dodatkowe pasy odpraw. W każdym przejściu granicznym zostały opracowane i są stosowane procedury postępowania w przypadku zakłóceń lub sytuacji nadzwyczajnej na polsko-ukraińskiej oraz polsko-białoruskiej granicy państwowej (w tym nieosiągnięcia uzgodnionych limitów odpraw pojazdów).
Przemyt towarów akcyzowych, zarówno przez przejścia graniczne, jak i przez tzw. „zieloną granicę” jest obecnie jednym z głównych zagrożeń dla odcinka granicy państwowej z Ukrainą i Białorusią. Zidentyfikowane dotąd zagrożenia wynikające z bezprawnej działalności grup przestępczych trudniących się przemytem wyrobów tytoniowych na tzw. „zielonej granicy” w przeważającej części przypadków związane były z rzecznym odcinkiem granicy państwowej na Bugu lub z użyciem małych statków powietrznych.
Natomiast w przejściach granicznych, w wyniku prowadzonej wobec wszystkich podróżnych kontroli granicznej, funkcjonariusze SG w większości przypadków ujawniają niewielkie ilości wyrobów akcyzowych przewożone przy wykorzystaniu elementów konstrukcyjnych pojazdów lub w bagażach i odzieży wierzchniej.
Kolejnym działaniem wpływającym na poziom zabezpieczenia przejść granicznych przed przemytem jest szczegółowa kontrola przestrzeni zamkniętych w samochodach ciężarowych. Powyższe jest podyktowane zagrożeniem ze strony nielegalnych migrantów, którzy ukryci w naczepach samochodów ciężarowych usiłują przedostać się na terytorium Polski, a następnie Europy Zachodniej. Wspomniane działania mają na celu przede wszystkim zapobieganie nielegalnej migracji, niemniej stanowią również istotną barierę dla osób przemycających towary w pojazdach ciężarowych.
Należy wskazać, że głównym zadaniem Straży Granicznej, formacji nadzorowanej przez Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji, jest ochrona granicy państwowej, kontrola ruchu granicznego oraz zapobieganie i przeciwdziałanie nielegalnej migracji. Natomiast wykrywanie przemytu towarów na terenie przejść granicznych pozostaje przede wszystkim w zakresie właściwości Służby Celno-Skarbowej podległej Ministrowi Finansów. Dzięki właściwej współpracy obu ww. służb, znaczną część nielegalnie przewożonych towarów akcyzowych (przede wszystkim papierosów) udaje się zatrzymać.
Odnosząc się natomiast do kwestii dotyczącej potencjalnej rozbudowy przejść granicznych należy podkreślić, że zagospodarowanie granicy państwowej i rozwój infrastruktury przejść granicznych stanowi jeden z priorytetów Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i Administracji, a działania podejmowane przez Ministerstwo mają na celu zniwelowanie wieloletnich opóźnień w realizacji kluczowych inwestycji w tym obszarze.
Po raz pierwszy od wielu lat wysokość środków finansowych na infrastrukturę graniczną zostanie zwiększona. W ustawie budżetowej na rok 2018 na inwestycje przewidziano 60 054 tys. zł, w tym 25 054 tys. zł ujęto w budżetach poszczególnych wojewodów, a 35 000 tys. zł zaplanowano w rezerwie celowej na budowę i utrzymanie przejść granicznych. Oznacza to 20% wzrost wydatków na inwestycje w porównaniu z latami poprzednimi, kiedy wydatki te pozostawały na niezmienionym poziomie.
Polska jest zainteresowana kontynuacją prac nad dalszym rozwojem infrastruktury granicznej, w tym utworzeniem kolejnych przejść granicznych. Jednakże Ministerstwo Spraw Wewnętrznych i Administracji zdecydowanie przeciwstawia się tworzeniu infrastruktury, która byłaby wykorzystywana w zasadniczej mierze przez osoby naruszające polskie przepisy prawa, w tym w szczególności przepisy celno-akcyzowe.
Priorytetem Rządu RP jest sprawne funkcjonowanie przejść granicznych leżących na głównych szlakach komunikacyjnych, w których odbywa się największy ruch graniczny. Aktywizowanie lokalnych przejść granicznych powinno wobec powyższego następować po przeprowadzeniu niezbędnych inwestycji i działań w priorytetowych, strategicznych drogowych przejściach granicznych.
Lokalne przejścia graniczne powinny być usytuowane w pobliżu większych ośrodków zurbanizowanych oraz istniejącej sieci dróg. Należy także uwzględnić ograniczenia w zakresie inwestycji w infrastrukturę graniczną wynikające z lokalizacji w pobliżu wschodniej granicy Polski terenów chronionych, tj. Bieszczadzkiego Parku Narodowego i obszarów Natura 2000.
Należy również zwrócić uwagę na brak odpowiedniej infrastruktury drogowej po stronie Ukrainy. Fatalny stan ukraińskich dróg dojazdowych do granicy polsko-ukraińskiej, a także brak środków finansowych na ich budowę bądź modernizację stanowi czynnik opóźniający podejmowanie inwestycji w zakresie tworzenia nowych przejść granicznych. Strona ukraińska nie wywiązuje się z wcześniejszych zobowiązań dotyczących modernizacji infrastruktury przejść granicznych oraz dróg dojazdowych, co uniemożliwia wykorzystanie inwestycji realizowanych po stronie polskiej. Szczególnym przykładem jest inwestycja w drogowym przejściu granicznym Korczowa-Krakowiec. Polska zrealizowała w pełni dwustronne zobowiązania podjęte jeszcze w 2010 roku budując infrastrukturę w Korczowej, natomiast Ukraina w 2015 roku zakończyła jedynie budowę około 500-metrowego odcinka drogi stanowiącego dojazd do granicy. Aby możliwe było rozdzielenie ruchu towarowego od osobowego, po stronie Ukrainy powinien zostać wybudowany również terminal do odpraw samochodów osobowych i autobusów w przejściu granicznym w Krakowcu.
Podczas ostatniego posiedzenia Komisji ds. Przejść Granicznych i Infrastruktury Polsko-Ukraińskiej Międzyrządowej Rady Koordynacyjnej ds. Współpracy Międzyregionalnej, które odbyło się 19 grudnia 2017 roku w Rawie Ruskiej strona polska po raz kolejny zaproponowała, by do czasu ostatecznego zakończenia inwestycji po stronie ukraińskiej, Ukraina stworzyła tymczasową infrastrukturę umożliwiającą przeprowadzanie odpraw granicznych na wybudowanej autostradzie z zastosowaniem infrastruktury kontenerowej korzystając ze środków kredytu w ramach pomocy wiązanej. Strona ukraińska wskazała, że rozważa kwestię stworzenia tymczasowej infrastruktury w ukraińskiej części drogowego przejścia granicznego i włączyła to do zadań związanych z budową docelowej infrastruktury.
Jednocześnie pragnę wskazać, że w ostatnich latach na granicy polsko-ukraińskiej zostały otwarte dwa nowe przejścia graniczne (Dołhobyczów i Budomierz), w których odnotowuje się coraz większy ruch graniczny. Uzgodniona została również lokalizacja kolejnego drogowego przejścia granicznego w Malhowicach-Niżankowicach.
Na odcinku granicy polsko-białoruskiej przeprowadzono modernizację drogowego przejścia granicznego w Połowcach, rozszerzając dopuszczalny ruch osobowy o autobusy i pojazdy ciężarowe do 7,5 t. Planowana jest budowa drugiego mostu granicznego w drogowym przejściu granicznym w Bobrownikach w celu zwiększenia liczby odprawianych samochodów w ruchu osobowym oraz towarowym, a także w planach jest poszerzenie do czterech pasów odcinka drogi granicznej pomiędzy przejściem granicznym w Kuźnicy a białoruskim przejściem w Bruzgach.
Ministerstwo Spraw Wewnętrznych i Administracji aktywnie działa również na rzecz zwiększenia dostępności przejść granicznych dla pieszych i rowerzystów. Od dnia 1 lipca 2015 roku w przejściu w Dołhobyczowie prowadzony jest pilotaż odpraw pieszych, który ostatnio został przedłużony do dnia
30 czerwca 2018 roku. Zespół do spraw Zagospodarowania Granicy Państwowej przeznaczył w 2017 roku kwotę 35 tys. zł na opracowanie programu funkcjonalno-użytkowego dla ciągu pieszego w tym przejściu. Ponadto w 2016 roku Wojewoda Lubelski opracował program funkcjonalno-użytkowy dla ciągu pieszego w przejściu granicznym w Hrebennem. Dalsza realizacja tej inwestycji jest przewidziana ze środków Programu Współpracy Transgranicznej Polska-Białoruś-Ukraina 2014-2020. Natomiast budowa analogicznego ciągu pieszego po stronie ukraińskiej jest planowana w ramach polskiego kredytu udzielonego Ukrainie.
Ciąg pieszy przewidziany jest również w nowym przejściu granicznym w Malhowicach.
Z kolei na granicy polsko-białoruskiej ruch pieszy odbywa się w przejściach granicznych Białowieża-Piererow i Rudawka-Lesnaja, ponieważ od dnia 1 października 2014 roku Białoruś zawiesiła ruch pieszy w pozostałych drogowych przejściach granicznych. Sprawa przywrócenia ruchu pieszego w przejściach granicznych jest poruszana podczas kolejnych posiedzeń Podkomisji do spraw Przejść Granicznych i Infrastruktury Polsko-Białoruskiej Międzyrządowej Komisji Koordynacyjnej do spraw Współpracy Transgranicznej. Strona białoruska zapewnia, że przywróci ruch pieszych po stworzeniu odpowiedniej infrastruktury w przejściach granicznych (po stronie polskiej wydzielone pasy do odprawy pieszych
są m.in. w drogowym przejściu granicznym w Kuźnicy Białostockiej i w Połowcach).
Z poważaniem
MINISTER
SPRAW WEWNĘTRZNYCH i ADMINISTRACJI
z up. Renata Szczęch
Podsekretarz Stanu