Interpelacja w sprawie wynagrodzeń za pracę funkcjonariuszy Służby Więziennej wykonujących zawody medyczne

7 sierpnia 2018 roku Poseł Małgorzata Zwiercan oraz inni Posłowie otrzymali odpowiedź na interpelację w sprawie wynagrodzeń za pracę funkcjonariuszy Służby Więziennej wykonujących zawody medyczne.

Na wstępie należy zaznaczyć, że brak jest podstaw do dokonywania porównań w zakresie równego traktowania w zatrudnieniu, w tym w zakresie wynagrodzeń, pracowników – do których mają zastosowanie przepisy Kodeksu Pracy  i funkcjonariuszy – co do których zastosowanie mają przepisy wynikające z pragmatyki służbowej.  Stosunki służbowe funkcjonariuszy Służby Więziennej zatrudnionych na podstawie mianowania nie są stosunkami pracy w rozumieniu art. 2 Kodeksu Pracy. Stosunek służbowy funkcjonariuszy Służby Więziennej ma charakter administracyjnoprawny, co do którego możliwość stosowania innych przepisów istnieje tylko w zakresie wyraźnie wynikającym  z ustawy. W tym stanie prawnym nie można porównywać sytuacji prawnej pracowników świadczących pracę na podstawie stosunku pracy, z funkcjonariuszami pozostającymi w stosunku służbowym w odniesieniu do zasady równego traktowania w zatrudnieniu.

Funkcjonariusze Służby Więziennej podlegają reżimowi ustawy z dnia 9 kwietnia 2010 roku o Służbie Więziennej (Dz. U. z 2017 roku poz. 631, ze zm.) oraz aktów wykonawczych, które kompleksowo regulują odbywanie służby przez funkcjonariuszy Służby Więziennej. Ustawa i rozporządzenia wykonawcze szczegółowo normują kwestie dotyczące naboru do służby, uposażeń i nagród, awansowania na wyższe stanowisko służbowe i stopień Służby Więziennej oraz m.in. zagadnienia dotyczące szkoleń i umundurowania.

Stosunek służbowy funkcjonariusza powstaje na podstawie mianowania – art. 40 ustawy,  a uposażenie funkcjonariusza normują przepisy art. 56 i nast. ustawy. Zgodnie z art. 56 ust. 2 o Służbie Więziennej przeciętne wynagrodzenie funkcjonariusza stanowi wielokrotność kwoty bazowej, której wysokość ustalona według odrębnych zasad określa ustawa budżetowa. Przy czym przez przeciętne uposażenie funkcjonariusza rozumie się uposażenie wraz z miesięczną równowartością nagrody rocznej. Uposażenie funkcjonariusza składa się z uposażenia zasadniczego i dodatków do uposażenia zasadniczego o charakterze stałym (art. 57 ust. 1 ustawy), a wysokość uposażenia zasadniczego funkcjonariusza uzależniona jest od grupy zaszeregowania jego stanowiska służbowego (art. 57 ust. 2 ustawy).

Grupy zaszeregowania poszczególnych stanowisk oraz odpowiadające im mnożniki przeciętnego uposażenia, stanowiące uposażenie zasadnicze uwzględnia zróżnicowanie wymogów kwalifikacyjnych oraz specyfikę służby na poszczególnych stanowiskach w różnych rodzajach jednostek organizacyjnych.  Zostały one określone w wydanym na podstawie art. 57 ust. 3 w/wym. ustawy rozporządzeniu Ministra Sprawiedliwości z dnia 27 stycznia 2011 roku w sprawie uposażenia zasadniczego funkcjonariuszy Służby Więziennej (Dz. U. z 2018 roku poz. 780). Natomiast dodatki o charakterze stałym określono w art. 58 ust. 1 pkt 1-3 ustawy. Są to dodatki za wysługę lat od 5% do 35 %,  w zależności od lat pełnionej  służby, za stopień służbowy oraz dodatek służbowy.  Warunki i tryb przyznawania tych dodatków oraz wysokość i sposób ich obliczania unormowano w wydanym na podstawie art. 58 ust. 3 rozporządzeniu Ministra Sprawiedliwości z dnia 13 stycznia 2011 roku w sprawie dodatków o charakterze stałym do uposażenia zasadniczego funkcjonariuszy Służby Więziennej (tekst jednolity z 2016 roku poz. 2044). Dalsze uprawnienia gwarantowane funkcjonariuszom SW w zakresie uposażenia  przewidziano w art. 59 i nast. ustawy.  Ponadto, w związku z wykonywaniem służby, funkcjonariusze Służby Więziennej mają w sposób odmienny od pracowników cywilnych, uregulowane inne uprawienia związane np. z urlopami, czy zwolnieniami lekarskimi.

Kodeks pracy wobec osób wykonujących pracę, a niebędących pracownikami np. funkcjonariuszy SW stosuje się jedynie wtedy, gdy przepisy regulujące ich stosunek zatrudnienia  przewidują jego stosowanie w określonym zakresie. Tym samym ustawa z dnia 8 czerwca 2017 r. o sposobie ustalania najniższego wynagrodzenia zasadniczego pracowników wykonujących zwody medyczne zatrudnionych w podmiotach leczniczych (Dz. U. z 2017 oz. 1473) nie ma zastawania w stosunku do funkcjonariuszy Służby Więziennej wykonujących zawody medyczne w podmiotach leczniczych Służby Więziennej. Powyższa regulacja nie oznacza, iż stanowi to nierówne traktowanie funkcjonariuszy Służby Więziennej wykonujących zawody medyczne w stosunku do pozostałych pracowników wykonujących tego rodzaju zawody w podmiotach leczniczych, albowiem ich uposażenie, jako funkcjonariuszy Służby Więziennej, w odróżnieniu od pozostałych pracowników wykonujących zawody medyczne, zostało unormowane odmiennie na podstawie odrębnej ustawy, która przewiduje uprawnienia dostępne wyłącznie dla funkcjonariuszy. Mają oni prawo do dodatkowych świadczeń i należności, które nie przysługują pracownikom. Stąd też nieuzasadnione jest  rozpatrywanie sytuacji pracowników i funkcjonariuszy wykonujących zawody medyczne wyłącznie w oparciu o unormowania ustawy z dnia 8 czerwca 2017 r. o sposobie ustalania najniższego wynagrodzenia zasadniczego pracowników wykonujących zwody medyczne zatrudnionych w podmiotach leczniczych z pominięciem całokształtu przepisów prawnych dotyczących tych grup osób.

Zasady i tryb kształtowania wynagrodzeń ze stosunku pracy określa ustawa z dnia 23 grudnia 1999 r. o kształtowaniu wynagrodzeń w państwowej sferze budżetowej oraz o zmianie niektórych ustaw (tekst jednolity Dz. U. 2018, poz.373), w której dzieli się pracowników, w rozumieniu ustawy, na pracowników objętych mnożnikowym systemem wynagrodzeń oraz na pracowników nieobjętych mnożnikowym systemem wynagrodzeń. Do pierwszej grupy należą funkcjonariusze, dla których podstawą do określenia wynagrodzeń stanowią limity zatrudnienia i kwoty bazowej określane w ustawie budżetowej oraz wielokrotności kwoty bazowej, ustalane w odrębnych przepisach. Natomiast podstawą do określenia wynagrodzeń w roku budżetowym dla pracowników, nieobjętych mnożnikowym systemem wynagrodzeń, stanowią wynagrodzenia z roku poprzedniego, zwaloryzowane średniorocznym wskaźnikiem wzrostu wynagrodzeń ustalonym  w ustawie budżetowej oraz dodatkowe wynagrodzenie roczne, wypłacane na podstawie odrębnych przepisów. Wynagrodzenie zasadnicze wraz z dodatkami ustala się na podstawie obowiązujących daną grupę zawodową rozporządzeń płacowych.

Dla zobrazowania powyższego, w załączeniu (załącznik nr 1) do odpowiedzi na interpelację przedstawiam przykładową informację o wysokości wynagrodzenia na stanowisku pielęgniarki, zatrudnionej na podstawie umowy o pracę i na analogicznym stanowisku funkcjonariusza, z której jednoznacznie wynika, że nie występują znaczące różnice w wysokości wynagrodzeń funkcjonariuszy w stosunku do wynagrodzeń osiąganych przez pracowników. W związku z powyższym, w świetle obowiązujących przepisów, należy stwierdzić, że zasady i wysokość wynagrodzeń funkcjonariuszy wykonujących zawody medyczne są korzystniejsze, aniżeli dotyczące pracowników.

W odpowiedzi na pytanie z pkt 1 o liczbę funkcjonariuszy Służby Więziennej wykonujących zawody medyczne informuję, że na dzień 30 czerwca 2018 r. pełni służbę 1112 funkcjonariuszy wykonujących zawody medyczne.

W kwestii pytania z pkt 2 o średnie miesięczne wynagrodzenie brutto funkcjonariuszy wykonujących zawody medyczne  wyjaśniam, że Służba Więzienna nie prowadzi ewidencji dotyczącej średniego wynagrodzenia brutto dla przedmiotowej grupy pracowniczej, w związku z czym nie dysponuje danymi za 2017 rok w tym zakresie. Ogółem łączna kwota wydatków na wynagrodzenie funkcjonariuszy wykonujących zawody medyczne wyniosła 63 819 tys. zł,  z tego 59 244 tys. zł – z tytułu uposażeń  zasadniczych i 4 575 tys. zł – z tytułu nagrody rocznej. Zatrudnienie funkcjonariuszy w podmiotach leczniczych na dzień 31 grudnia 2017 roku wyniosło 1 151 funkcjonariuszy.

Odpowiadając na pytanie z pkt 3 o roczny koszt dla budżetu państwa  podwyżek dla tej grupy funkcjonariuszy w przydatku zastosowania wobec nich ustawy  z dnia 8 czerwca 2017 roku o sposobie ustalania najniższego wynagrodzenia zasadniczego pracowników wykonujących zawody medyczne zatrudnionych w podmiotach leczniczych informuję, że z uwagi na inną podstawę prawną w oparciu o którą ustala się wynagrodzenie dla pełniących służbę funkcjonariuszy Służby Więziennej wykonujących zawody medyczne, nie zachodzi potrzeba stosowania do nich tej ustawy. Ponownie podkreślić należy, że funkcjonariusze Służby Więziennej, w tym wykonujący zawody medyczne wynagradzani są w oparciu o przepisy dotyczące funkcjonariuszy Służby Więziennej dla których sposób kształtowania wynagrodzeń oraz ustalanie limitów środków finansowych jest zupełnie odmienny od sposobu kształtowania wynagrodzeń dla pracowników. Tym samym sporządzenie kalkulacji dotyczącej kosztów dla budżetu państwa, jakie spowodowałoby objęcie przepisami ustawy z dnia 8 czerwca 2017 r. o sposobie ustalania najniższego wynagrodzenia zasadniczego pracowników wykonujących zawody medyczne zatrudnionych w podmiotach leczniczych funkcjonariuszy Służby Więziennej jest w chwili obecnej bezprzedmiotowe, z uwagi na obowiązujące przepisy z zakresu uposażeń funkcjonariuszy oraz brak konkretnych założeń zmian systemowych mogących być podstawą do dokonania szacunkowych obliczeń. Ponadto nie do zaakceptowania wydaje sytuacja, w której akt prawny nie ujęty w pragmatyce służbowej obligowałby do podwyższania uposażeń wyodrębnionej grupy funkcjonariuszy SW z pominięciem pozostałych funkcjonariuszy.

W zakresie pytania 4 w kwestii planowanych rozwiązań prawnych dotyczących wzrostu płac dla funkcjonariuszy Służby Więziennej wyjaśniam, że wzrost wynagrodzenia dla funkcjonariuszy, w tym wykonujących zawody medyczne realizowany jest na podstawie ustawy  z dnia 15 grudnia 2016 roku o ustanowieniu „Programu modernizacji Służby Więziennej w latach 2017-2020” (Dz. U. z 2016 roku poz. 2176 ze zm.) w związku m.in. z przedsięwzięciem określonym w załączniku nr 1 do tej ustawy „Wzmocnienie systemu motywacyjnego uposażeń funkcjonariuszy Służby Więziennej”. Ponadto zgodnie z załącznikiem nr 2 do w/wym. ustawy, dotyczącym wzrostu wskaźnika wielokrotności kwoty bazowej stanowiącej przeciętne uposażenie funkcjonariuszy Służby Więziennej, wzrost wynagrodzeń funkcjonariuszy został zrealizowany od 1 stycznia 2017 roku. Kolejna podwyżka uposażeń zaplanowana jest od 1 stycznia 2019 roku.

                   Z poważaniem,

          Patryk Jaki