10 sierpnia 2018 roku Poseł Małgorzata Zwiercan i pozostali Posłowie wystosowali interpelację w sprawie wydłużenia urlopu opiekuńczego dla opiekuna osoby o znacznym stopniu niepełnosprawności
Szanowna Pani Minister,
Rada Ministrów skierowała do prac sejmowych Projekt ustawy o zmianie ustawy o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta. Jego podstawowym założeniem jest doprecyzowanie przepisów dotyczących sprawowania w podmiotach leczniczych udzielających stacjonarnych i całodobowych świadczeń zdrowotnych dodatkowej opieki pielęgnacyjnej nad pacjentem małoletnim albo posiadającym orzeczenie o znacznym stopniu niepełnosprawności. W celu uściślenia powyższych regulacji projekt ustawy wskazuje wprost, że dodatkowa opieka pielęgnacyjna niepolegająca na udzielaniu świadczeń zdrowotnych obejmuje również opiekę sprawowaną nad pacjentem małoletnim albo posiadającym orzeczenie o znacznym stopniu niepełnosprawności, jeśli wymaga on takiej opieki.
Projektowane regulacje określają także, że z tytułu opieki sprawowanej nad dzieckiem w szpitalu rodzice nie mogą być obciążeni opłatą. Analogiczne regulacje proponuje się dla pacjentów posiadających orzeczenie o znacznym stopniu niepełnosprawności, jeśli wymagają oni takiej opieki. Propozycja ta jest spójna, w zakresie podmiotowym, z rozwiązaniami przyjętymi w ustawie z dnia 9 maja 2018 r. o szczególnych rozwiązaniach wspierających osoby o znacznym stopniu niepełnosprawności (Dz. U. poz. 932). Kierunek proponowanych zmian jest zgodny z interesem pacjenta wymagającego szczególnej opieki i ma za zadanie odciążyć finansowo osoby, które chcą być przy swoich bliskich i wykonywać zabiegi pielęgnacyjne o szczególnym stopniu uciążliwości, bądź o charakterze intymnym. Jest to również pomoc w rekonwalescencji, co doskonale zostało sprecyzowane w ramach uzasadnienia projektu, gdzie czytamy, „Dziecko ma prawo do tego, aby cały czas przebywali razem z nim w szpitalu rodzice albo opiekunowie. Obecność osób bliskich jest korzystna dla dziecka, przyspiesza proces leczenia, łagodzi stres i wzmacnia poczucie bezpieczeństwa. Dlatego rodzicom należy stwarzać możliwie dogodne warunki pobytu w szpitalu razem z dzieckiem, zachęcać i ułatwiać im realizację tego prawa. Tymczasem pobieranie przez szpitale opłat od rodziców ogranicza wielu z nich możliwość korzystania z tego prawa”.
Opiekunowie osób o znacznym stopniu niepełnosprawności zostali zrównani w prawach z rodzicami, co znacząco poprawia ich sytuację. Pamiętać należy, że specyfika sprawowanej przez nich opieki wymaga równie dużego, jeśli nie większego poświęcenia. Problemy z osobami niepełnosprawnymi, często z nadwagą, zanikami pamięci oraz zachowaniami „swoistymi”, wymagają szczególnego zainteresowania nie tylko ze strony placówki szpitalnej, ale również osoby opiekuna.
Nie mniej jednak warto pomyśleć o jeszcze jednej nierówności z jaką muszą zmagać się opiekunowie osób o znacznym stopniu niepełnosprawności w porównaniu z rodzicami małoletnich. Mowa o płatnym urlopie opiekuńczym, który dla opiekunów jest w wymiarze 14 dni, gdzie w przypadku rodziców jest to 30 dni. Z punktu widzenia ogólnych kosztów, umieszczenie osoby o znacznym stopniu niepełnosprawności w zakładzie opiekuńczym czy leczniczym jest znacznie większym wysiłkiem finansowym dla budżetu państwa niż wydłużenie płatnego urlopu opiekuńczego opiekunowi, który dodatku zapewnia znacząco wyższy standard opieki.
W związku z powyższym, proszę Panią Minister o udzielenie odpowiedzi na następujące pytania:
- Czy Ministerstwo Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej w porozumieniu z Ministerstwem Zdrowia, rozważało wyrównanie praw w materii długości płatnego urlopu dla opiekuna osoby o znacznym stopniu niepełnosprawności z tymi, jakimi legitymują się rodzice?
- Czy w związku z ustawą o szczególnych rozwiązaniach wspierających osoby o znacznym stopniu niepełnosprawności nie należy dokonać dodatkowych ułatwień dla opiekunów, sprzyjających pogodzeniu pracy zawodowej z opieką nad osobą o znacznym stopniu niepełnosprawności?
11 września 2018 roku Poseł Małgorzata Zwiercan i inni autorzy otrzymali odpowiedź na swoją interpelację w sprawie wydłużenia urlopu opiekuńczego dla opiekuna osoby o znacznym stopniu niepełnosprawności.
Odnosząc się do pierwszego pytania uprzejmie informuję, że w ramach programu kompleksowego wsparcia dla rodzin „Za życiem” tworzone są regulacje mające na celu wprowadzenie ułatwień dla osób niepełnosprawnych i ich rodzin. Tak jak wspomniano w interpelacji, ustawą z dnia 10 maja 2018 r. o zmianie ustawy o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. z 2018 r. poz. 1076) zmieniono przepisy ustawy z dnia 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (Dz. U. z 2017 r. poz. 1368). Wśród rozwiązań zawartych w ww. ustawie znalazły się zmiany dotyczące długości okresu pobierania zasiłków opiekuńczych przez rodziców dzieci niepełnosprawnych. Zwiększono wymiar zasiłku opiekuńczego z 14 do 30 dni kalendarzowych w ciągu roku oraz rozszerzono uprawnienia dla dzieci starszych tzn. w wieku pomiędzy 14 a 18 rokiem życia. Nowe rozwiązanie dotyczy dziecka, które posiada znaczny stopień niepełnosprawności albo orzeczenie o niepełnosprawności łącznie ze wskazaniem konieczności stałej lub długotrwałej opieki lub pomocy innej osoby w związku ze znacznie ograniczoną możliwością samodzielnej egzystencji oraz konieczności stałego współudziału na co dzień opiekuna dziecka w procesie jego leczenia, rehabilitacji i edukacji. Nowe uprawnienia są stosowane także w przypadku porodu lub choroby małżonka ubezpieczonego lub rodzica dziecka, stale opiekujących się dzieckiem, o którym mowa wyżej, jeżeli poród lub choroba uniemożliwia temu małżonkowi lub rodzicowi sprawowanie opieki, oraz w sytuacji pobytu małżonka ubezpieczonego lub rodzica dziecka, stale opiekujących się dzieckiem, w szpitalu albo innym zakładzie leczniczym podmiotu leczniczego wykonującego działalność leczniczą w rodzaju stacjonarne i całodobowe świadczenia zdrowotne.
Jednocześnie chciałbym zaznaczyć, że dalsze zmiany obowiązujących przepisów
w zakresie rozszerzania grupy osób mogących korzystać z wydłużonych okresów pobierania zasiłku opiekuńczego wymagałyby dodatkowych pogłębionych analiz oraz oszacowania skutków finansowych wprowadzanych rozwiązań.
W zakresie drugiego pytania pragnę podkreślić, że ustawą z dnia 10 maja 2018 r.
o zmianie ustawy o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. z 2018 r. poz. 1076) zmieniono także przepisy ustawy z dnia 26 czerwca 1974 roku Kodeksu pracy (Dz.U. z 2018 r. poz. 917 i 1000). Według wprowadzonych rozwiązań pracodawca jest zobowiązany uwzględnić wniosek pracownika dotyczący elastycznych form organizacji czasu pracy jeśli pracownik jest małżonkiem lub rodzicem dziecka w fazie prenatalnej, w przypadku ciąży powikłanej, rodzicem dziecka posiadającego zaświadczenie, o którym mowa w art. 4 ust.3 ustawy z dnia
4 listopada 2016 r. o wsparciu kobiet w ciąży i rodzin „Za życiem” (Dz.U. poz. 1860), a także rodzica dziecka legitymującego się orzeczeniem o niepełnosprawności albo orzeczeniem
o umiarkowanym lub znacznym stopniu niepełnosprawności określonym w przepisach
o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych oraz dziecka posiadającego odpowiednio opinię o potrzebie wczesnego wspomagania rozwoju dziecka, orzeczenie o potrzebie kształcenia specjalnego lub orzeczenie o potrzebie zajęć rewalidacyjno-wychowawczych, o których mowa w przepisach ustawy z dnia 14 grudnia 2016 r. – Prawo oświatowe (Dz.U. z 2018 r. poz. 996 i 1000).
Ponadto trwają prace nad wprowadzeniem zmian w programie kompleksowego wsparcia dla rodzin „Za życiem” i dotyczą one m.in. następujących działań:
– rozszerzenie na grupę pracowników-małżonków osób niepełnosprawnych prawa do korzystania z indywidualnego rozkładu czasu pracy lub ruchomego czasu pracy lub wykonywania pracy w systemie przerywanego czasu pracy oraz wykonywania pracy w formie telepracy, na podstawie wniosku wiążącego pracodawcę; pracodawca mógłby odmówić uwzględnienia wniosku jeżeli nie byłoby to możliwe ze względu na organizację pracy lub rodzaj pracy wykonywanej przez pracownika;
– dodanie działania 1.7. „Prawo do dodatkowego zwolnienia od pracy na opiekę nad dzieckiem niepełnosprawnym” polegającego na przyznaniu na każde dziecko niepełnosprawne dodatkowego zwolnienia od pracy w wymiarze 2 dni albo 16 godzin, z zachowaniem prawa do wynagrodzenia finansowanego przez pracodawcę;.
– umożliwienie korzystania ze zwolnienia od pracy dla pracownika wychowującego dziecko niepełnosprawne do 18 roku życia albo bez ograniczeń wiekowych; rozwiązanie to objęłoby także grupę opiekunów osób o znacznym stopniu niepełnosprawności, umożliwiając im lepsze godzenie pracy zawodowej z obowiązkami domowymi.