W dniu 6 listopada Poseł Małgorzata Zwiercan wystosowała interpelację do Ministra Zdrowia Łukasza Szumowskiego w sprawie implantów słuchowych.
Szanowny Panie Ministrze,
Od lat osoby niesłyszące i lekarze zabiegają, by oczekiwanie na wymianę procesorów dźwięku, będących elementem implantu słuchowego, nie trwało kilka lat, lecz by wymiana była dokonywana w chwili gdy użytkowane przez pacjenta urządzenie przestaje działać prawidłowo.
W styczniu 2018 roku organizacje skupiające pacjentów z całego kraju wystosowały do Pana Ministra petycje w sprawie skrócenia czasu oczekiwania na wymiany procesorów, których średnia żywotność wynosi 5 lat.
W efekcie doszło do spotkania przedstawicieli pacjentów z Panem ministrem oraz dyrektor Departamentu Zdrowia Publicznego. Jak dowodzą walczący o szybsze terminy wymiany procesorów dźwięku, Pani dyrektor poinformowała, że ministerstwo nie prowadzi i nie planuje prowadzić prac zmierzających do zmiany przepisów, co dałoby możliwość szybkiego rozwiązania problemu.
Ostatnio pojawiła się ekspercka opinia sporządzona przez Radę Przejrzystości przy Prezesie Agencji Oceny Technologii Medycznych i Taryfikacji. Wynika z niej, że system zapewnienia niesłyszącym odpowiedniej opieki nie zawsze się sprawdza. Wpływa to na pogorszenie jakości leczenia, a nawet jego przerwanie.
W związku z powyższym proszę o odpowiedzi na następujące pytania:
- Czy ministerstwo planuje wprowadzenie standardów, wytycznych krajowych oraz kryteriów kwalifikacji, których brak zauważyła Rada Przejrzystości? Jeżeli tak to kiedy? Jeżeli nie to dlaczego?
- W jaki sposób ministerstwo planuje rozwiązać problem kolejek wśród osób oczekujących na wymianę procesorów dźwięku, będących elementem implantu słuchowego?
Z poważaniem
Poseł Małgorzata Zwiercan
29 listopada 2018 roku Poseł Małgorzata Zwiercan otrzymała odpowiedź na swoją interpelację w sprawie implantów słuchowych.
Odnosząc się do pierwszego pytania, uprzejmie wyjaśniam, iż w dniu 30 maja 2018 r., Ministerstwo Zdrowia na podstawie art. 31n pkt 5 ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych, zwróciło się do Prezesa Agencji Oceny Technologii Medycznych i Taryfikacji w sprawie przygotowania opinii w zakresie skuteczności klinicznej i praktycznej oraz bezpieczeństwa stosowania procesorów mowy we wszczepionych pacjentom implantach ślimakowych do pnia mózgu oraz procesorów dźwięku w innych implantach słuchowych.
W dniu 1 października 2018 r. Ministerstwo Zdrowia otrzymało opinię Rady Przejrzystości oraz Prezesa Agencji Oceny Technologii Medycznych i Taryfikacji w przedmiotowej sprawie. W dniu 17 października 2018 r. Prezes AOTMiT, przekazał uzupełnienie materiałów analitycznych do raportu „skuteczność kliniczna i praktyczna oraz bezpieczeństwo stosowania procesorów mowy we wszczepionych pacjentom implantach ślimakowych do pnia mózgu oraz procesorów dźwięku w innych implantach słuchowych”.
Zgodnie z otrzymaną opinią AOTMiT, na podstawie przepisów rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 22 listopada 2013 r. w sprawie świadczeń gwarantowanych z zakresu leczenia szpitalnego (tj. Dz. U. z 2017 r. poz. 2295), wszystkim pacjentom, którzy wymagają leczenia zaburzeń słuchu za pomocą wszczepialnych protez słuchu, tj. z zastosowaniem implantów ślimakowych i pniowych oraz z zastosowaniem implantów ucha środkowego i implantów zakotwiczonych przysługuje świadczenie, na które składa się:
20.96 Wszczepienie/wymiana protezy ślimaka – nieokreślone inaczej,
20.98 Wszczepienie/wymiana wielokanałowej protezy ślimaka,
20.991 Wszczepienie/wymiana implantu ucha środkowego,
20.992 Wszczepienie/wymiana implantu pniowego,
20.993 Wszczepienie/wymiana innego implantu słuchowego,
20.994 Wymiana elektronicznych protez słuchu – procesora mowy.
Procedury wymiany procesora mowy wg ICD-9 obejmują:
20.9941 Wymiana elektronicznych protez słuchu ślimakowych i pniowych – procesora mowy,
20.9942 Wymiana elektronicznych protez słuchu ucha środkowego – procesora mowy,
20.9943 Wymiana elektronicznych protez słuchu na przewodnictwo kostne –procesora/przetwornika mowy.
Obowiązujące przepisy zarządzenia nr 66/2018/DSOZ Prezesa Narodowego Funduszu Zdrowia z dnia 29 czerwca 2018 r. w sprawie określania warunków zawierania i realizacji
umów w rodzaju leczenie szpitalne oraz leczenie szpitalne – świadczenia wysokospecjalistyczne, umożliwiają rozliczenie wymiany procesorów dźwięku różnego typu: „wymiana procesora mowy” lub „wymiana przetwornika mowy implantów na przewodnictwo kostne” w ramach następujących grup JGP:
C07G Wymiana procesora implantów ślimakowych i do pnia mózgu,
C07H Wymiana procesora mowy implantów ucha środkowego,
C07I Wymiana przetwornika mowy implantów na przewodnictwo kostne.
Zaznaczyć przy tym należy, że w przepisach zarządzenia Prezesa NFZ w odniesieniu do świadczeń rozliczanych w ramach JGP (C07G, C07H, C07I) związanych z wymianą procesora mowy lub przetwornika mowy implantów na przewodnictwo kostne, dookreślono, że wymiana procesora mowy lub dźwięku „obejmuje:
wyłącznie wymianę całego urządzenia,
wymianę nie wcześniej niż przed upływem okresu gwarancji,
konieczność przedstawienia opinii ośrodka o braku przydatności urządzenia do dalszego użytkowania,
nie obejmuje wymiany z powodu uszkodzeń z winy użytkownika”.
Należy zaznaczyć, że w przypadku systemu implantów na przewodnictwo kostne w zarządzeniu Prezesa NFZ w sprawie leczenia szpitalnego (katalog świadczeń odrębnych 1b) wprowadzono możliwość realizacji w trybie jednodniowym (ambulatoryjnym) dopasowania przetwornika mowy po wszczepieniu systemów implantów na przewodnictwo kostne. lub po wszczepieniu implantu ślimakowego innego niż na przewodnictwo kostne i rozliczenia tych procedur poprzez poniższe produkty rozliczeniowe:
5.52.01.0001501 Dopasowanie zewnętrznego przetwornika mowy systemów implantów na przewodnictwo kostne,
5.52.01.0001502 Dopasowanie procesora mowy systemów implantów elektronicznych protez słuchu innych niż na przewodnictwo kostne.
Jednocześnie poniżej pozwalam sobie przedstawić wyszukane wytyczne kliniczne, rekomendacje na podstawie raportów HTA oraz rozwiązania w innych krajach, w kontekście czasu użytkowania procesorów:
wytyczne:
o Ministry of Health & New Zeland Government 2016 (Nowa Zelandia): wymiana aparatów słuchowych nie jest dostępna częściej niż raz w ciągu 6 lat, z wyjątkiem szczególnych okoliczności, które muszą być dokładnie opisane przez zatwierdzonego rzeczoznawcę w momencie składania wniosku. Zatwierdzenie zamiennych aparatów słuchowych w tym okresie będzie oparte na indywidualnej sytuacji danej osoby i ogólnej dostępności budżetu. Zamienne aparaty słuchowe lub dodatki na aparaty słuchowe są dostępne tylko wtedy, gdy obecny aparat słuchowy nie może być naprawiony lub zmodyfikowany w celu zaspokojenia obecnych potrzeb pacjenta, a wymiana jest jedyną realną opcją.
o Government of Western Australia Department of Health 2013 (Australia): wytyczne wskazują, że powinny zostać wprowadzone rozwiązania umożliwiające modernizację procesorów mowy w co najmniej 5-letnich odstępach czasu. Ponadto wytyczne wskazują, że pacjent powinien mieć możliwość wypożyczenia procesora mowy, w sytuacji gdy jego będzie wymagał naprawy.
rekomendacje na podstawie raportów HTA:
o Health Technology & Policy Unit School of Public Health, Department of Public Health Sciences, University of Alberta Edmonton, AB Canada 2011 (Kanada):
rekomendacja wskazuje, że wymiana części do implantów BAHA może zawierać około 72 baterie co 6 miesięcy oraz nowy procesor dźwięku co 5 lat. Forma użytkowania to umowa abonamentowa, która jest zawierana na okres od roku do 3 lat i obejmuje koszt urządzeń zamiennych w całym okresie użytkowania.
o The Commonwealth of Australia 2010 (Australia): rekomendacja wskazuje, że wymiana procesora dźwięku dla CI (implant ślimakowy) i MEI (implant ucha środkowego) powinna nastąpić co 6 lat.
o Health Technology Assessment NIHR HTA UK programme 2009 (Wielka Brytania): rekomendacja wskazuje, że zewnętrzna część implantu ślimakowego jest objęta gwarancją na bezpłatne naprawy i/lub wymianę, w okresie gwarancji trwającym 3 lata. Ponadto wskazano, że procesor powinien być wymieniany co 10 lat.
W ramach rozwiązań stosowanych w poszczególnych krajach, odnaleziono informację, że w Kanadzie minimalny czas, po którym jest możliwość wymiany procesorów wynosi 3 lata.
Należy mieć na uwadze brak możliwości jednoznacznego odniesienia, sposobu stosowania implantów zalecanego w odnalezionych materiałach, do praktyki klinicznej w Polsce. Wynika to zarówno z możliwych rozbieżności, co do stosowanych aparatów oraz zalecanych okresów wymiany i zaleceń producentów w różnych krajach.
Na podstawie opinii Prezesa Agencji zostanie rozważone wypracowanie standardu postępowania w omawianym zakresie. Celem działania byłoby ujednolicenie kryteriów kwalifikacji do procedury wymiany procesorów mowy i dźwięku z zachowaniem odpowiedniej skuteczności klinicznej i bezpieczeństwa oraz przy jednoczesnym uwzględnieniu możliwych do wydatkowania środków NFZ.
Mając także na względzie powyższe uprzejmie wyjaśniam, iż w Ministerstwie Zdrowia trwają prace analityczne, mające na celu rozwiązanie zaistniałej sytuacji.
Należy również wskazać, że sygnały docierające do Ministerstwa Zdrowia w porównaniu do uwagi Prezesa Agencji wskazują, że konieczne jest zbadanie skali zjawiska
konieczności wymiany procesorów oraz implantów w czasie krótszym niż 6 lat oraz zbadana zostanie możliwość wprowadzenia rozwiązań polegających na wypożyczaniu
procesorów na czas naprawy. Podobnie jak ma to miejsce w innych krajach. Pismo w tej sprawie zostało skierowane do Narodowego Funduszu Zdrowia.
Odnosząc się do drugiego pytania, uprzejmie wyjaśniam, iż implant ślimakowy, jak również zewnętrzna jego część – procesor mowy, nie zostały ujęte w rozporządzeniu
Ministra Zdrowia z dnia 19 czerwca 2017 roku w sprawie określenia wykazu świadczeń opieki zdrowotnej wymagających ustalenia odrębnego sposobu finansowania (Dz. U.
z 2017 roku poz. 1225 z późn. zm.), a co za tym idzie, finansowanie tych świadczeń odbywa się w ramach kwoty ryczałtu systemu podstawowego szpitalnego zabezpieczenia świadczeń opieki zdrowotnej. Tym samym, o ilości środków finansowych przeznaczonych na poszczególne zakresy świadczeń opieki zdrowotnej decydują sami dyrektorzy podmiotów leczniczych w oparciu o aktualne potrzeby pacjentów.
Jednocześnie uprzejmie informuję, że ustawa z dnia 24 listopada 2017 r. o zmianie ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych
(Dz. U. z 2017 r., poz. 2434), przewiduje systematyczny wzrost nakładów publicznych na ochronę zdrowia, tak aby docelowo osiągnęły poziom 6 % PKB. Dodatkowe środki finansowe stworzą warunki do zwiększenia dostępności do świadczeń opieki zdrowotnej oraz zmniejszenia kolejek oczekujących, w tym w omawianym zakresie świadczeń.
Ponadto należy zaznaczyć, iż zgodnie z porozumieniem zawartym przez Ministra Zdrowia z Porozumieniem Rezydentów Ogólnopolskiego Związku Zawodowego Lekarzy, osiągnięcie ww. 6% PKB nastąpi już w 2024 roku.
Łączę wyrazy szacunku,
z upoważnienia Ministra Zdrowia,
Zbigniew Król
Podsekretarz Stanu