W dniu 16 listopada Pani Poseł Małgorzata Zwiercan wystosowała interpelację do Minister Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej Pani Elżbiety Rafalskiej w sprawie Polaków żyjących na granicy minimum egzystencji
Szanowna Pani Minister,
Rząd Prawa i Sprawiedliwości zrobił dla poprawy losu najbiedniejszych Polaków naprawdę dużo. Mimo jednak wielu wysiłków i uruchomienia znacznych środków na poprawę sytuacji materialnej naszych rodaków, ciągle są osoby żyjące na granicy skrajnego ubóstwa lub nawet poniżej minimum egzystencji.
Według GUS-u do przeżycia dorosłemu człowiekowi, w przypadku jednoosobowego gospodarstwa domowego, wystarczy 582 zł. Niestety rządowi nie udało się pomóc wszystkim potrzebującym i zgodnie z badaniami przeprowadzonymi wśród 37 tys. respondentów w 2017 roku w Polsce 4,3 proc. badanych żyło poniżej progu minimum egzystencji.
Zdarzają się również w naszym kraju osoby (także starsze), które mieszkają bez prądu i gazu odciętego im za brak uregulowanych rachunków, co czyni ich codzienność niezwykle uciążliwą.
W związku z powyższym proszę o odpowiedzi na następujące pytania:
- Jakiej pomocy od Państwa mogą oczekiwać osoby żyjące na granicy minimum egzystencji?
- Czy liczba osób żyjących poniżej minimum egzystencjalnego i minimum socjalnego w Polsce na przestrzeni kilku lat się zmniejszyła czy zwiększyła?
- Czy ministerstwo planuje zmiany ustawowe, które pozwoliłyby na partycypowanie Państwa w opłatach za prąd i gaz osób znajdujących się w najtrudniejszej sytuacji ekonomicznej?
Z poważaniem
Poseł Małgorzata Zwiercan
W dniu 12 grudnia 2018 roku Poseł Małgorzata Zwiercan otrzymała odpowiedź na swoja interpelacje w sprawie Polaków żyjących na granicy minimum egzystencji.
Zgodnie z obowiązującymi przepisami ustawy z dnia 12 marca 2004 r. pomocy społecznej (Dz. U. z 2018 r. poz. 1508, z późn. zm.) prawo do świadczeń pieniężnych z pomocy społecznej przysługuje osobom i rodzinom, których posiadane dochody nie przekraczają kryteriów dochodowych, przy jednoczesnym wystąpieniu co najmniej jednej z niżej wymienionych okoliczności: ubóstwa, sieroctwa, bezdomności, bezrobocia, niepełnosprawności, długotrwałej lub ciężkiej choroby, przemocy w rodzinie, potrzeby ochrony ofiar handlu ludźmi, potrzeby ochrony macierzyństwa lub wielodzietności, bezradności w sprawach opiekuńczo-wychowawczych i prowadzenia gospodarstwa domowego, zwłaszcza w rodzinach niepełnych lub wielodzietnych, trudności w integracji cudzoziemców, którzy uzyskali w Rzeczypospolitej Polskiej status uchodźcy lub ochronę uzupełniającą, trudności w przystosowaniu do życia po zwolnieniu z zakładu karnego, alkoholizmu lub narkomanii, zdarzenia losowego i sytuacji kryzysowej, klęski żywiołowej lub ekologicznej. Zgodnie z art. 36 ustawy o pomocy społecznej świadczeniami z pomocy społecznej są świadczenia pieniężne (m.in. zasiłek stały, zasiłek okresowy, zasiłek celowy i specjalny zasiłek celowy, zasiłek i pożyczka na ekonomiczne usamodzielnienie się) oraz świadczenia niepieniężne (m.in. praca socjalna, poradnictwo specjalistyczne, interwencja kryzysowa, pomoc w uzyskaniu odpowiednich warunków mieszkaniowych, czy pomoc w uzyskaniu zatrudnienia).
Należy podkreślić, że celem pomocy społecznej jest umożliwienie przezwyciężania trudnych sytuacji życiowych tym, którzy nie są w stanie sami ich pokonać, wykorzystując własne uprawnienia, zasoby i możliwości. Pomoc społeczna wspiera ich w wysiłkach zmierzających do zaspokojenia niezbędnych potrzeb i umożliwia im życie w warunkach odpowiadających godności człowieka. Pomoc społeczna polega również na przyznawaniu i wypłacaniu przewidzianych ustawą świadczeń, pracy socjalnej, prowadzeniu i rozwoju niezbędnej infrastruktury socjalnej, analizie i ocenie zjawisk rodzących zapotrzebowanie na świadczenia z pomocy społecznej, realizacji zadań wynikających z rozeznanych potrzeb społecznych, rozwijaniu nowych form pomocy społecznej i samopomocy w ramach zidentyfikowanych potrzeb. Obowiązek zapewnienia realizacji zadań pomocy społecznej spoczywa na jednostkach samorządu terytorialnego oraz na organach administracji rządowej w zakresie ustalonym ustawą. Gmina i powiat, obowiązane zgodnie z przepisami do wykonywania zadań pomocy społecznej, nie mogą odmówić pomocy osobie potrzebującej, mimo istniejącego obowiązku osób fizycznych lub osób prawnych do zaspokajania jej niezbędnych potrzeb życiowych.
Wyjaśniam, że wzmiankowane powyżej kryteria dochodowe uprawniające do niektórych świadczeń pieniężnych z pomocy społecznej są raz na trzy lata weryfikowane na podstawie art. 9 ustawy o pomocy społecznej na podstawie wyników badań progu interwencji socjalnej, które przeprowadza Instytut Pracy i Spraw Socjalnych. Jednak jeśli w danym roku kalendarzowym kwota kryterium dochodowego osoby samotnie gospodarującej i kwota kryterium dochodowego na osobę w rodzinie będzie równa lub niższa niż minimum egzystencji, Rada Dialogu Społecznego może wystąpić do Rady Ministrów z wnioskiem o zweryfikowanie kwot kryteriów dochodowych. Zgodnie z rozporządzeniem Rady Ministrów z dnia 11 lipca 2018 r. w sprawie zweryfikowanych kryteriów dochodowych oraz kwot świadczeń pieniężnych z pomocy społecznej (Dz. U. z 2018 r. poz. 1358) ustalono następujące kryteria dochodowe: dla osoby samotnie gospodarującej – 701 zł, dla osoby w rodzinie – 528 zł. Jednocześnie ustalono maksymalną kwotę zasiłku stałego na 645 zł, wysokość pomocy dla cudzoziemców (spełniających nadmienione kryteria) od 647 zł do 1 376 zł, kwotę dochodu miesięcznego z 1 ha przeliczeniowego w wysokości 308 zł. Rozporządzenie weszło w życie z dniem 1 października 2018 r. Ustalone i przedstawione powyżej progi dochodowe stanowią tak zwaną „ustawową granicę ubóstwa”, która z założenia jest wyższa niż minimum egzystencji.
Ministerstwo Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej w chwili obecnej nie planuje dokonania zmiany ustawy o pomocy społecznej w zakresie wprowadzenia przepisów umożliwiających partycypowanie przez budżet Państwa w opłatach za prąd i gaz osób znajdujących się w najtrudniejszej sytuacji ekonomicznej. Podkreślenia wymaga, iż obowiązujące w obszarze pomocy społecznej regulacje przewidują możliwość przyznania pomocy w formie zasiłku celowego na pokrycie całości lub części kosztów energii elektrycznej, o ile służą one potrzebom bytowym osoby ubiegającej się o taką pomoc. Kwestia odbiorcy wrażliwego jak również prawo do dodatku energetycznego, uregulowana jest w ustawie z dnia 10 kwietnia 1997 r. (Dz. U. z 2018 r. poz. 755, z późn. zm.) pozostającej we właściwości ministra właściwego do spraw energii. Tematyka ubóstwa energetycznego jest pojęciem bardzo szerokim, które swoim zakresem wykracza poza obszar pomocy społecznej. Niemniej jednak informuję, że Ministerstwo Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej wyznaczyło swojego przedstawiciela, który będzie uczestniczyć w pracach Zespołu roboczego do spraw ubóstwa energetycznego, powołanego przez Pana Piotra Woźnego Pełnomocnika Prezesa Rady Ministrów do spraw programu „Czyste Powietrze”.
Ze sprawozdania resortowego MRPiPS-03 wykonywanego za lata 2015 – 2017 wynika, że poprawiająca się sytuacja życiowa osób i rodzin w Polsce powoduje, iż po pomoc społeczną zgłasza się coraz mniej osób. Według danych sprawozdawczych w roku 2015 takich osób było 1 769 402, a w roku 2017 było 1 433 656. Można zatem stwierdzić, że prowadzona obecnie polityka społeczna państwa pozwala na skuteczne przeciwdziałanie ubóstwu. Także w skrajnych przypadkach ubóstwa ośrodki pomocy społecznej dysponują instrumentami prawnymi pozwalającymi im działać w drodze wyjątku, niezależnie od przyjętych zasad ogólnych.