W dniu 18 listopada Poseł Małgorzata Zwiercan wystosowała interpelację do Minister Przedsiębiorczości i Technologii Pani Jadwigi Emilewicz w sprawie czystego powietrza
Szanowna Pani Minister,
Europejska Agencja Środowiska systemowo prowadzi badania nad jakością powietrza na terenie Europy. W ostatnim raporcie zbadano 2,5 tysiąca miast. Z dwudziestu najbardziej zanieczyszczonych tylko jedno nie leżało w Polsce.
W badaniu analizowano stężenie pyłów zawieszonych PM 2,5 oraz PM 10, benzo(a)pirenu(BAP), związków siarki i ozonu, a także tlenków azotu pochodzących ze spalin samochodowych, które w Nowej Rudzie (pierwsze miejsce) zostało przekroczone aż 18-krotnie.
Najniebezpieczniejszy dla ludzkiego zdrowia i życia jest węglowodór benzo(a)piren, którego źródłem są przede wszystkim piece oraz kotły. To konsekwencja spalania w wielu polskich domach nie tylko węgla czy drewna, ale i surowców sztucznych..
Mam świadomość, że obecny rząd nie tylko proceduje ustawy, które mają poprawić jakoś powietrza w Polsce, ale i wykonuje szereg innych działań ograniczających smog w naszym kraju. Niestety rezultaty są wciąż za mało dostrzegalne, a smog staje się naszym poważnym problemem i obciążeniem dla naszych organizmów.
W związku z powyższym proszę o odpowiedzi na następujące pytania:
- Jakie działania podjęło ministerstwo w celu niwelowania problemu smogu?
- Jakie kwoty rząd przeznaczył na walkę ze smogiem?
- Jakie mechanizmy sfinansowania przez administrację publiczną (rządową i samorządową) całości kosztów termomodernizacji domów osób najbardziej potrzebujących przewidziało ministerstwo?
- Jakie kampanie społeczne podnoszące świadomości społeczeństwa na temat smogu przygotowało i przygotowuje ministerstwo?
Z poważaniem
Poseł Małgorzata Zwiercan
W dniu 20 grudnia 2018 r. Poseł Małgorzata Zwiercan otrzymała odpowiedź na swoją interpelację w sprawie W odpowiedzi na interpelację Pani Poseł Małgorzaty Zwiercan w sprawie realizacji działań Rządu na rzecz czystego powietrza.
Ad 1.
Informuję, że zgodnie z Zarządzeniem nr 40 Prezesa Rady Ministrów z dnia 16 marca 2018 r. powołany został Pełnomocnik Prezesa Rady Ministrów do spraw programu „Czyste Powietrze”, tj. przyjętych w dniu 25 kwietnia 2017 r. przez Radę Ministrów rekomendacji Komitetu Ekonomicznego Rady Ministrów dotyczących działań na rzecz ograniczenia zanieczyszczenia powietrza. W Ministerstwie Przedsiębiorczości i Technologii obsługę działań Pełnomocnika powierzono utworzonemu do tego celu Departamentowi Gospodarki Niskoemisyjnej. W ramach ww. programu MPiT zrealizował m.in. następujące działania:
Działając jeszcze jako Ministerstwo Rozwoju i Finansów, poprzednik MPiT, w dniu 5 września 2017 r. opublikowane zostało rozporządzenie z dnia 1 sierpnia 2017 r. w sprawie wymagań dla kotłów na paliwa stałe (Dz. U. z 2017 r., poz. 1690), którego przepisy obowiązują od 1 października 2017 r.
Rozporządzenie ustala restrykcyjne wymagania dla produkowanych i instalowanych kotłów w Polsce dot. emisji tlenku węgla, organicznych związków gazowych oraz pyłu, a także wprowadzony jest zakaz stosowania rusztu awaryjnego. Rozwiązania te dotyczą kotłów od 0 do 500 kW, czyli tych używanych w gospodarstwach domowych oraz małych i średnich zakładach. De facto, możliwa więc jest w Polsce po wejściu w życie ww. przepisów sprzedaż i instalowanie tylko niskoemisyjnych kotłów klasy 5 i wyższych.
Zakończone zostały także prace nad nowelizacją przepisów ww. rozporządzenia, mające na celu uszczelnienie przepisów z uwagi na pojawiąjące się na rynku problemy wynikające z ich stosowania (projekt nowelizacji obejmuje doprecyzowanie definicji wprowadzania do obrotu i likwidację niektórych wyłączeń ze stosowania przepisów). Projekt nowelizacji rozporządzenia został notyfikowany Komisji Europejskiej w dniu 16 października 2018 r. pod numerem 2018/0527/PL.
Wyznaczony przez KE zgodnie z art. 6 ust. 1 dyrektywy 2015/1535/UE okres obowiązkowego wstrzymania procedury legislacyjnej (tzw. standstill) upływa 17 stycznia 2019 r. Po tym okresie, przy
braku sprzeciwu KE, znowelizowane rozporządzenie zostanie podpisane przez MPiT.
Do wykazu prac rady Ministrów został także wpisany projekt nowelizacją ustawy Prawo ochrony środowiska, mający na celu ograniczyć import kotłów na paliwa stałe niespełniających wymagań ww. rozporządzenia oraz umożliwiający egzekucję wymagań dla kotłów poprzez wprowadzenie kontroli i systemu kar (dodatkowe uprawnienia i środki finansowe dla UOKiK oraz Inspekcji Handlowej).
W ramach realizacji inicjatywy STOP SMOG, ogłoszonej w dniu 22 lutego 2018 r. Prezes Rady Ministrów dot. wdrożeniem programu wsparcia gospodarstw domowych ubogich energetycznie zamieszkujących domy jednorodzinne, położone m.in. na terenie 33 najbardziej zanieczyszczonych polskich miast z listy WHO, w Ministerstwie Przedsiębiorczości i Technologii opracowano projekt ustawy o zmianie ustawy o wspieraniu termomodernizacji i remontów oraz niektórych innych ustaw (druk sejmowy nr 2906, 2926 oraz 3059). Projekt ustawy zakłada wprowadzenie instrumentu wsparcia dla domów jednorodzinnych w zakresie termomodernizacji budynków i wymiany urządzeń grzewczych. Dofinansowaniem zostaną objęte tzw. przedsięwzięcia niskoemisyjne, czyli wymianawysokoemisyjnych źródeł ogrzewania na urządzenia spełniające standardy emisji zanieczyszczeń lub podłączenie do sieci ciepłowniczej lub gazowej przy jednoczesnej termomodernizacji budynku.
Inwestycje te będą mogły być sfinansowane nawet w 100% ze środków publicznych, tj. bez finansowego udziału rodzin ubogich energetycznie.Projekt ustawy został przyjęty przez Radę Ministrów na posiedzeniu w dniu 9 października 2018 r. i został skierowany do Sejmu RP. Projekt ustawy został finalnie przyjęty przez Sejm i Senat w dniu 7 grudnia 2018 r., a w ciągu kilku następnych powinien zostać podpisany przez Prezydenta RP i wejść w życie. Planowane jest przyjmowanie wniosków o dofinansowanie od gmin od stycznia 2019
r.
W MPiT koordynowane są także prace nad „Zintegrowanym systemem wsparcia polityk i programów Ograniczenia Niskiej Emisji” („ZONE”), realizowanym przez konsorcjum następujących podmiotów: Ministerstwo Przedsiębiorczości i Technologii (lider); Instytut Łączności – Państwowy Instytut Badawczy; Instytut Chemicznej Przeróbki Węgla; Instytut Ochrony Środowiska – Państwowy Instytut Badawczy oraz Stowarzyszenie Krakowski Alarm Smogowy, w ramach programu GOSPOSTRATEG. W ramach projektu nastąpi:
− wypracowanie założeń, przygotowanie, przetestowanie i pilotażowe wdrożenie prototypu systemu inwentaryzacji źródeł niskiej emisji wraz z bazą danych i narzędziami do analizy
tych danych,
− przygotowanie projektów regulacji prawnych, które pozwolą na uruchomienie ZONE w skali całego kraju oraz na zbieranie i przetwarzanie danych zasilających ZONE i ich systematyczną aktualizację przez umocowane do tego podmioty,
− opracowanie metodyki badania kosztów zewnętrznych smogu (w tym zakresie przeprowadzone będzie pilotażowe szerokoskalowe badanie przesiewowe pod kątem chorób układu oddechowego w gminach dotkniętych zjawiskiem smogu,
Projekt otrzymał formalną pozytywną decyzję NCBiR w zakresie dofinansowania ze środków ww. programu oraz zawarto odpowiednio umowę o dofinansowanie na jego realizację. Planowane
zakończenie projektu – do końca 2019 r.
Pełnomocnik Prezesa Rady Ministrów do spraw programu „Czyste Powietrze” wraz z MPiT brał także czynny udział w wypracowaniu regulacji (ustawa z dnia 5 lipca 2018 r. o zmianie ustawy
o systemie monitorowania i kontrolowania jakości paliw oraz ustawy o Krajowej Administracji Skarbowej (Dz. U. poz. 1654), a także rozporządzenie Ministra Energii z dnia 27 września 2018 r.
w sprawie wymagań jakościowych dla paliw stałych (Dz. U. poz. 1890)) usuwających z domowych palenisk najbardziej szkodliwe frakcje paliw stałych (muły i flotokoncentraty).
Ad.2.
Największą pozycją wydatków na realizację działań w ramach programu „Czyste Powietrze” stanowią natomiast koszty ogólnopolskiego programu wymiany wysokoemisyjnych źródeł ogrzewania
i termomodernizacji budynków mieszkalnych z gospodarstw jednorodzinnych, który przewidywać będzie oddzielne instrumenty dla mniej i bardziej zamożnych gospodarstw domowych (w tym preferencyjne pożyczki), uruchomionego przez NFOŚIGW oraz WFOŚiGW 19 września 2018 r. Całość wydatków na ten cel szacuje się na ponad 103 mld zł w okresie do 2027 r. W poszczególnych okresach zaangażowane będą zróżnicowane źródła finansowania: środki z Regionalnych Programów Operacyjnych, Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko, Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej oraz wojewódzkich funduszy ochrony środowiska i gospodarki wodnej. Planowane jest także uruchomienie środków w ramach kolejnej perspektywy budżetowej Unii Europejskiej na lata 2021 – 2027. W celu sfinansowania z kolei realizacji ustawy o zmianie ustawy o wspieraniu termomodernizacji i remontów
oraz niektórych innych ustaw, przewiduje się wydatkowanie kwoty 180 mln zł alokowanych dla tych potrzeb w grudniu ubiegłego roku do Funduszu Termomodernizacji i Remontów oraz planowanej części wpływów z tzw. opłaty recyklingowej – w sumie mechanizm finansowania ww. ustawy na lata 2019-24, łączący środki budżetu państwa (do 70%) oraz środki zapewnianie przez samorząd gminy (do 30%) jest łącznie szacowany na ok. 1,2 mld zł (z czego ponad 880 mln to środki budżetu państwa) w ww. okresie czasu. Oprócz ww. działań, na realizację projektu ZONE, o którym mowa w pkt. 1, ze środków budżetu państwa oraz NCBiR przeznaczono kwotę blisko 9 mln zł.
Ad.3.
W ramach ww. planowanego mechanizmu wsparcia finansowego planuje się wdrożenie mechanizmu finansowego na lata 2019-24 łączącego środki budżetu państwa (do 70%) oraz środki zapewnianie przez samorząd gminy (do 30%) dedykowanego do realizacji tzw. przedsięwzięć niskoemisyjnych. Uchwalenie tej ustawy umożliwi rozpoczęcie wydatkowania kwoty 180 mln zł alokowanych dla tych potrzeb w grudniu ubiegłego roku do Funduszu Termomodernizacji i Remontów oraz planowanej części wpływów z tzw. opłaty recyklingowej – w sumie program na lata 2019-24 jest szacowany na ok. 1,2 mld zł (z czego ponad 880 mln to środki budżetu państwa).
Ad.4.
Zgodnie z Zarządzeniem nr 40 Prezesa Rady Ministrów z dnia 16 marca 2018 r. w sprawie ustanowienia Pełnomocnika Prezesa Rady Ministrów do spraw programu „Czyste Powietrze”, za realizację projektu strategicznego „Czyste Powietrze”, odpowiada Pełnomocnik Prezesa Rady Ministrów. W Ministerstwie Przedsiębiorczości i Technologii obsługę działań Pełnomocnika powierzono Departamentowi Gospodarki Niskoemisyjnej. Rządowy program „Czyste Powietrze” stanowi realizację zadań wynikających z przyjętych w dniu 25 kwietnia 2017 r. przez Radę Ministrów rekomendacji Komitetu Ekonomicznego Rady Ministrów. Jest to szereg zadań powierzonych do realizacji poszczególnym resortom, w tym m.in. działania edukacyjne i kampanie społeczne podnoszące świadomość społeczeństwa na temat smogu. Zadania takie realizują, w ramach rekomendacji nr 9 KERM – Przeprowadzenie kampanii edukacyjnych, w tym na temat optymalnych sposobów palenia w kotłach oraz związanych z tym skutkach zdrowotnych Minister Środowiska, Minister Zdrowia i Minister Energii.
Z poważaniem
Marcin Ociepa
Podsekretarz Stanu