Interpelacja w sprawie dostępności nowoczesnej, refundowanej terapii dla pacjentek i pacjentów z osteoporozą

Szanowny Panie Ministrze,

Osteoporoza należy do najczęstszych schorzeń współczesnego społeczeństwa. Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) uznała ją za zagrożenie dla zdrowia publicznego. Międzynarodowa Fundacja Osteoporozy wezwała rządy państw na całym świecie do tego, by uznały tę chorobę za priorytet opieki zdrowotnej.

Osteoporoza jest chorobą przewlekłą, wynikającą ze starzenia się organizmu. Przebiega bezobjawowo, a pacjent dowiaduje się, że jest chory, najczęściej w momencie wystąpienia złamania. Najgroźniejszą konsekwencją osteoporozy są złamania biodra, wskutek których ponad połowa poszkodowanych traci zdolność do samodzielnego poruszania się, a co piąta kobieta i co trzeci mężczyzna umiera w pierwszym roku po złamaniu. Podczas tegorocznego World Congress on Osteoporosis, Osteoarthritis and Musculoskeletal Diseases (WCO-IOF-ESCEO) w Paryżu zaprezentowano badanie, przeprowadzone w Polsce i siedmiu innych krajach europejskich, z którego wynika, że 55% kobiet powyżej 70. roku życia jest narażonych na złamania kości, przy czym 75% z nich nie jest leczona na osteoporozę. Wyniki tego przekrojowego badania ujawniły także braki w diagnostyce i leczeniu osteoporozy w Europie.

Szacuje się, że w Polsce z osteoporozą żyje około 1,5 miliona kobiet i około 340 tys. mężczyzn w wieku powyżej 50 lat, z czego zaledwie od 10 do 20 proc, poddaje się leczeniu. Przez wzgląd na starzenie się naszego społeczeństwa szacuje się, że liczba chorych może wzrosnąć do 3 milionów 240 tys. w 2025 roku oraz 4 milionów 100 tys. w 2035 roku. Leczenie złamań, które są następstwem nieleczonej osteoporozy, jest długie, skomplikowane i kosztowne, a ich konsekwencje – groźne i niedoceniane. Stanowią przyczynę niesprawności, kalectwa i śmierci.

Najnowocześniejsza i zgodna ze współczesną wiedzą medyczną terapia odbywa się za pomocą substancji leczniczej denosumab. To ludzkie przeciwciało, które blokuje działalność komórek, niszczących kość. Denosumab podawany jest podskórnie raz na pół roku. Badania wykazały, że zmniejsza on m.in. ryzyko złamań kręgosłupa o 68%, a bliższego końca kości udowej o 40%. U kobiet po menopauzie denosumab znacząco zmniejsza ryzyko złamań kręgów, złamań pozakręgowych oraz złamań biodra. U mężczyzn z rakiem gruczołu krokowego znacząco zmniejsza ryzyko złamań kręgów.

W Polsce prawo do refundacji terapii denosumabem przysługuje jedynie kobietom powyżej 60. roku życia, które spełnią wszystkie trzy kryteria włączenia jednocześnie: są pacjentkami ze złamaniem osteoporotycznym, z gęstością mineralną kości (T- score) wynoszącą -2,5 SD i niższą oraz mają przeciwskazania do brania leków doustnych lub w ich przypadku leki te są nieskuteczne.

Osteoporoza to nie tylko choroba kobiet, choć w powszechnej opinii za taką się ją właśnie uważa. Tymczasem prawie 1/3 wszystkich złamań biodra występuje u mężczyzn i stanowią one istotną przyczynę zwiększenia ich śmiertelności. Absurd refundacyjny w tym przypadku polega na tym, że choć na osteoporozę chorują zarówno kobiety jak i mężczyźni, to leczenie denosumabem jest dostępne jedynie dla kobiet. Mężczyźni są pozbawieni możliwości refundowania tej terapii. Uniemożliwia to pacjentom dostęp do refundowanej metody leczenia zgodnej ze współczesną wiedzą medyczną, a także narusza konstytucyjną zasadę równości, zawartą w art. 33 Konstytucji RP, który stanowi, że kobieta i mężczyzna w Rzeczypospolitej Polskiej mają równe prawa w życiu rodzinnym, politycznym, społecznym i gospodarczym oraz równe prawa do zabezpieczenia społecznego. Mężczyźni powinni mieć równe prawa w dostępie do refundowanych metod leczenia, które oferuje współczesna medycyna. Tym bardziej, że wspomniana już Konstytucja RP gwarantuje w art. 68, że każdy ma prawo do ochrony zdrowia, a władze publiczne zapewniają obywatelom równy dostęp do świadczeń opieki zdrowotnej, finansowanej ze środków publicznych.

Utrata samodzielności pacjentów, wywołana osteoporozą, generuje dodatkowe koszty dla budżetu państwa, związane z koniecznością zapewnienia opieki nad chorym czy wypłatą stosownych świadczeń. Gdyby nowoczesne i refundowane leczenie osteoporozy zostało wdrożone, zanim jeszcze wystąpi złamanie i nie było uzależnione od kryterium płci, pacjenci mogliby dłużej pozostać sprawni – funkcjonować w społeczeństwie, pracować i odprowadzać podatki, zasilając tym samym budżet państwa. Z ekonomicznego punktu widzenia leczenie pacjentów chorych na osteoporozę w Polsce jest więc dla kraju rentowne. Obecny model refundacji nie zapewnia realizacji wszystkich potrzeb pacjentów z osteoporozą. Zwraca na to także uwagę „Program koordynacji profilaktyki złamań osteoporotycznych” na lata 2017-23, w którym czytamy, że „(…) w Polsce w sposób stały w ostatnich latach jest leczonych farmakologicznie niespełna 200 tys. chorych na osteoporozę (ok. 10 proc, chorych). Część leków ze względu na brak refundacji (…) lub tylko częściową refundację (denosumab) jest trudno dostępna ze względu na koszty leczenia.”

Ograniczenie refundacji leczenia przy pomocy denosumabu tylko do kobiet po 60. roku życia powoduje, że młodsze pacjentki nie mają do niej dostępu, a mężczyźni w ogóle są z refundacji wykluczeni.

W związku z powyższym zwracam się do Pana Ministra z uprzejmą prośbą o zainteresowanie się przedmiotowym tematem i odpowiedź na pytania:

1. Co, w ocenie Ministerstwa, jest przyczyną faktu, iż w Polsce jedynie 10% chorych na osteoporozę jest leczonych farmakologicznie w sposób stały?
2. Dlaczego refundacja terapii substancją leczniczą denosumab przysługuje jedynie kobietom powyżej 60. roku życia ze złamaniem osteoporotycznym, skoro na osteoporozę chorują również osoby młodsze, w tym także mężczyźni?
3. Czy w ocenie Ministerstwa wymogi refundacyjne przedstawione w niniejszej interpelacji nie naruszają konstytucyjnej zasady równości, zawartej w art. 33 Konstytucji RP, która stanowi, że kobieta i mężczyzna w Rzeczypospolitej Polskiej mają równe prawa w życiu rodzinnym, politycznym, społecznym i gospodarczym oraz równe prawa do zabezpieczenia społecznego?
4. Czy w ocenie Ministerstwa wdrożenie refundacji nowoczesnej terapii substancją leczniczą denosumab dla osób chorujących na osteoporozę bez kryterium wiekowego i bez kryterium płci oraz u których nie wystąpiło jeszcze złamanie, nie byłoby korzystniejsze finansowo dla budżetu państwa?