W dniu 2 września Poseł Małgorzata Zwiercan wystosowała intpelację do Ministra Zdrowia Pana Łukasza Szumowskiego w sprawie sytuacji osób starszych z otępieniem.
Szanowny Panie Ministrze,
Niewiedza społeczeństwa w zakresie zaburzeń funkcji poznawczych, powszechnie określanych jako zaburzenia pamięci, skutkuje szeregiem niewłaściwych reakcji w stosunku do chorych z otępieniem. Co więcej, część zaburzeń funkcji poznawczych, np. zaburzenia w przebiegu niedoczynności tarczycy, niedoborów witaminy B12 czy depresji jest odwracalna. Symptomy tych chorób wyglądają tak samo jak w przypadku objawów otępienia, różnią się jednak tym, że mogą ustąpić, jeśli zostanie podjęte właściwe leczenie.
Niewiele osób zdaje sobie również sprawę, że sprawna fizycznie osoba z otępieniem wymaga stałego nadzoru. Jeśli porusza się bez przeszkód musi być cały czas obserwowana, aby nie wyszła na zewnątrz, a także aby nie doszło w wyniku podjętych przez nią działań do niebezpieczeństwa (nieświadome włączenie gazu czy odkręcenie wody itd.). Używane do oceny samodzielności tych osób skale nie uwzględniają konieczności ich stałego monitorowania, a więc dodatkowego obciążenia dla opiekunów. Co więcej, w systemie brakuje rozwiązań nie tylko będących odpowiedzią na zwiększone obciążenie opiekunów przygotowanych do opieki (pracownicy socjalni, opiekunowie medyczni, pielęgniarki), ale też wsparcia dla opiekunów rodzinnych.
W związku z powyższym proszę o odpowiedź na następujące pytania:
- Czy w ministerstwie trwają prace nad rozwiązaniem zmierzającym do upowszechniania wiedzy na temat tego, co to jest otępienie?
- Czy w ministerstwie trwają prace nad rozwiązaniem zmierzającym do zwiększenia dostępności do procedur przesiewowej oceny funkcji poznawczych?
- Czy w ministerstwie trwają prace zmierzające do stworzenia sytemu wsparcia dla rodzin opiekujących się chorymi na otępienie, uwzględniającego zapobieganie zespołowi wypalenia u opiekunów?
- Czy w ministerstwie trwają prace nad stworzeniem systemu opieki środowiskowej i instytucjonalnej w sektorze opieki zdrowotnej dedykowanej chorym z otępieniem, z przygotowanym do sprawowania takiej opieki personelem?
Z poważaniem
Poseł Małgorzata Zwiercan
w dniu 3 października Poseł Małgorzata Zwiercan otrzymała odpowiedź z Ministerstwa Zdrowia na interpelację w sprawie sytuacji osób starszych z otępieniem.
W związku z interpelacją Pani Małgorzaty Zwiercan, Poseł na Sejm Rzeczypospolitej Polskiej, w sprawie sytuacji osób starszych z otępieniem, zwracam się z uprzejmą prośbą o przyjęcie poniższych informacji.
Mając świadomość wpływu zachodzących procesów demograficznych, w szczególności postępującego starzenia się polskiego społeczeństwa, na wzrost częstości występowania chorób otępiennych, w tym choroby Alzheimera, Minister Zdrowia priorytetowo traktuje zapewnienie jak najpełniejszego wsparcia osobom chorym, ich bliskim i opiekunom. Należy przy tym podkreślić, iż wyzwania wskazane przez Panią Poseł w interpelacji, dotyczą zarówno organizacji, finasowania i koordynacji systemu ochrony zdrowia, jak i systemu pomocy społecznej.
Odzwierciedleniem wspólnego spojrzenia i międzyresortowego planowania działań są założenia dokumentu strategicznego pn. Polityka społeczna wobec osób starszych 2030. BEZPIECZEŃSTWO–UCZESTNICTWO–SOLIDARNOŚĆ, opracowanego przez Ministerstwo Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej przy współpracy Ministerstwa Zdrowia, który rząd przyjął 26 października 2018 r. Dokument ten wskazuje m.in. działania dedykowane osobom z chorobami otępiennymi pozostające w gestii MZ:
- Opracowanie programu działań skierowanych do osób starszych chorych na choroby otępienne – termin realizacji 2018-2025.
2) Prowadzenie kampanii edukacyjnych na temat chorób otępiennych – termin realizacji 2018-2030 (działanie ciągłe).
3) Opracowanie standardów opieki dla osób z zespołami otępiennymi, w tym opieki domowej – termin realizacji 2018-2020.
Odpowiadając na pytania zawarte w interpelacji:
Ad 1. W zakresie działań podnoszących świadomość społeczną w ramach konkursów dotacji ogłaszanych przez Ministerstwo Zdrowia w latach 2017-2018 m.in. opracowano dedykowaną audycję telewizyjną o charakterze informacyjnym dotyczącą choroby Alzheimera, a także zrealizowano blok tematycznych wykładów dla chorych i ich opiekunów. Na stronie Ministerstwa Zdrowia zamieszczono skrótowe informacje dotyczące demencji. Planowane jest rozszerzenie działań informacyjno-edukacyjnych kierowanych zarówno do chorych, jak i ogółu społeczeństwa.
Ad 2. Ministerstwo Zdrowia zgłosiło swoich przedstawicieli do Grupy ekspertów rządowych z krajów europejskich zajmujących się demencją w celu wymiany dobrych praktyk i śledzenia rekomendacji dotyczących realizacji działań na rzecz chorych i ich opiekunów. W pracach Grupy uczestniczą także przedstawiciele organizacji Alzheimer Europe i Światowej Organizacji Zdrowia. Jednym z tematów prowadzonej współpracy jest usprawnienie wczesnej diagnostyki. Opierając się na doświadczeniach krajowych, a także zagranicznych, Ministerstwo Zdrowia planuje podjęcie analiz nad możliwością wypracowania rozwiązań służących zwiększeniu dostępności do wczesnej diagnostyki chorób otępiennych. Należy przy tym podkreślić, iż obecnie lekarz podstawowej opieki zdrowotnej (POZ) dysponuje wszelkimi uprawnieniami niezbędnymi dla koordynacji procesu diagnostycznego, może także przeprowadzać testy mające na celu rozpoznanie zaburzeń otępiennych. Warto też wspomnieć, że na oddziałach geriatrycznych przeprowadzana jest Całościowa Ocena Geriatryczna (COG), stanowiąca narzędzie niezbędne do planowania etapów leczenia i opieki. Od 1 lipca 2016 r. również świadczeniodawcy udzielający świadczeń z zakresu leczenia szpitalnego – z wyjątkiem oddziałów szpitalnych o profilu pediatrycznym, neonatologicznym oraz położniczoginekologicznym – zobowiązani zostali do opracowania i wdrożenia procedury oceny geriatrycznej pacjenta.
Ad 3 i 4. Wśród inicjatyw planowanych do ujęcia w projektowanym Programie działań skierowanych do osób starszych chorych na choroby otępienne są także działania 3 ukierunkowane na wsparcie dla rodzin opiekujących się chorymi, w tym zapobiegające zespołowi wypalenia u opiekunów. W związku z rosnącymi potrzebami coraz liczniejszej grupy pacjentów i ich bliskich, projektowane są działania na rzecz deinstytucjonalizacji i koordynacji opieki nad pacjentami. Ministerstwo Zdrowia w tym zakresie współpracuje także z Ministerstwem Inwestycji i Rozwoju, dysponującym środkami unijnymi na działania innowacyjne. Wsparciu systemu opieki środowiskowej służą działania edukacyjne prowadzone i planowane ze środków unijnych i Narodowego Programu Zdrowia, ukierunkowane m.in. na podniesienie kompetencji opiekunów medycznych i zwiększenie praktycznej wiedzy o chorobie wśród opiekunów nieformalnych.
Należy także wskazać, iż w programie obejmującym bezpłatne produkty lecznicze dla świadczeniobiorców, którzy ukończyli 75. rok życia we wskazaniu: choroba Alzheimera refundowane są leki zawierające donepezil oraz rywastygminę.
Z poważaniem,
z upoważnienia Ministra Zdrowia
Józefa Szczurek-Żelazko /dokument podpisany elektronicznie/
————————-
- Organizacja Współpracy Gospodarczej i Rozwoju (OECD) w raporcie Care Needed, Improving the lives of people with dementia, szacuje, że w 2018 r. w Polsce demencja dotknęła ok. 4% osób w wieku 60+, a w 2040 wskaźnik ten może osiągnąć 6% (średnia dla 28 krajów OECD to odpowiednio – 7% i 8%). Choroba Alzheimera jest najczęstszą formą demencji, stanowiącą około 60%-80% przypadków zachorowań.